Kościół pw. św. Bartłomieja w Żurawiu

Nr w rejestrze zabytków:
265/60 z 07.03.1960; 38/76/A z 10.03.1978

Opis

Kościół pw. św. Bartłomieja w Żurawiu jest świątynią parafialną rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem, która należy do dekanatu olsztyńskiego należącego do archidiecezji częstochowskiej.

XV-wieczny kościół, wielokrotnie przebudowywany i rozbudowywany, jest murowany z kamienia i potynkowany. Jego prezbiterium, zamknięte prostą ścianą, skierowane zostało w kierunku wschodnim (świątynia orientowana). Posiada jedną nawę, szerszą od prezbiterium, z dwiema kaplicami po bokach, o rzutach zbliżonych do kwadratu i z dwukondygnacyjną wieżą od zachodu. Przy prezbiterium od południa znajduje się prostokątna zakrystia, nad nią zaś empora, dostępna kręconymi drewnianymi schodami, otwarta do kościoła wysoką, półkoliście zamkniętą arkadą. W prezbiterium podziwiać można sklepienie kolebkowe, wydzielone niepełnym belkowaniem przechodzącym na ściany nawy, nakrytej pozornym sklepieniem o łuku segmentowym. Tęcza o łuku półkolistym podwyższonym zdobiona jest krucyfiksem barokowym. Na zewnątrz kościoła elewacje podzielone są lizenami, w zwieńczeniu ścian znajduje się profilowany gzyms. Okna zamknięto odcinkowo. Kościół pokrywają dachy dwuspadowe, kaplice trójspadowe, pobite blachą, hełm wieży z podwójnym przezroczem.

Wewnątrz kościoła na szczególną uwagę zasługują:

  • główny ołtarz w stylu manierystycznym, pochodzący z początku XVII w. i gruntowanie przebudowany w XIX w., w którego zwieńczeniu znajduje się obraz patrona – św. Bartłomieja;

  • ołtarze boczne o cechach barokowych i neogotyckich, z XIX w., w których podziwiać można późnobarokowe posążki czterech Ewangelistów;

  • ołtarz barokowy w kaplicy bocznej datowany na koniec XVII w., o bogatej dekoracji ornamentem chrząstkowo-małżowinowym, przeniesiony z kaplicy cmentarnej pw. św. Barbary;

  • neobarokowa ambona pochodząca z końca XIX w.;

  • barokowa przyścienna chrzcielnica wykonana z czarnego marmuru z XVIII w.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Historia

Parafia pw. św. Bartłomieja została erygowana prawdopodobnie w połowie XIV w. poprzez jej wydzielenie z parafii w Mstowie lub w Podlesiu. Pierwszy raz wzmiankowana jest w 1411 i 1433 r. Opisywał ją Jan Długosz w swoim Liber Beneficiorum. Obejmowała wówczas wsie szlacheckie: Żuraw, Lipnik, Wola Mokrzeska, Kobyłczyce, Lusławice, Mokrzesz i Zagórze, których właściciele byli kolatorami kościoła.

Żurawska świątynia została zbudowana w stylu gotyckim około 1440 r., prawdopodobnie z fundacji ówczesnego właściciela Żurawia – Jana Zaręby. W II połowie XVI w. Żuraw przeszedł pod panowanie rodziny Bonerów, która była zwolennikiem Fausta i Socyna, w związku z tym kościół od 1560 r. znajdował się w rękach socynianów. Wówczas to nabożeństwa odprawiane były w kościółku cmentarnym pw. św. Barbary. Świątynia została zwrócona katolikom na początku XVII w.

Około 1769 r. przeprowadzono gruntowny remont wnętrza świątyni, dodając mu nowe wyposażenie. Natomiast z uwagi na wzrastającą liczbę wiernych, w latach 1885–1887 kościół został poddany rozbudowie. Przedłużono wówczas jego nawę główną i dobudowano wieżę. 21 maja 1898 r. miała miejsce uroczysta konsekracja świątyni, której dokonał biskup włocławski Aleksander Bereniewicz. W czasie działań I wojny światowej, zniszczeniu uległ dach kościoła, który jednak odbudowano. W okresie międzywojennym, w 1937 r. staraniem ks. Mieczysława Wagnera przebudowano plebanię. Po II wojnie światowej wnętrze świątyni wzbogaciła nowa polichromia wykonana przez Bernarda Grzeszczaka z Poznania. W 1951 r. dobudowana została kaplica św. Antoniego Padewskiego i kruchta, a dwa lata później kaplica Matki Bożej. W wyniku tej przebudowy, świątynia otrzymała nawę poprzeczną i kształt krzyża. W kolejnych latach prowadzono dalsze prac remontowe, również w zabytkowym kościółku cmentarnym pw. św. Barbary.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Data powstania obiektu: 1440 r.

Dane teleadresowe

Kościelna 9
42-253 Żuraw
place
50.784642, 19.400484 Skopiowano do schowka
N50º47'4.711", E19º24'1.742" Skopiowano do schowka

Cechy i udogodnienia

Parking
Możliwość zwiedzania
Ogólnodostępny
Wstęp bezpłatny

Korzystając z tej strony akceptujesz, że w Twoim urządzeniu końcowym zostaną zainstalowane pliki cookies, które umożliwiają nam świadczenie usług. Brak zgody na pliki cookies oznacza, że pewne funkcjonalności strony mogą być niedostępne. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić te ustawienia. Więcej informacji znajdziesz w Polityce Cookies.