Dwór w Bzowie

Nr w rejestrze zabytków:
787/67 z 17.06.1967

Opis

Dworek został wzniesiony w I poł. XIX w. Na jednej z belek widnieje 1738 r., co może sugerować, że pochodzi on z XVIII w. Swój obecny kształt zawdzięcza przebudowie w 1914 r. Posiada typowe dla polskich dworków szlacheckich wejście.

XIX-wieczny zabytkowy dworek w Bzowie został wzniesiony na rzucie prostokąta z przybudówką dawnej kuchni od strony zachodniej. Jego północna elewacja jest wsparta na sześciu kolumnach, co dodaje mu atrakcyjności. Budynek jest parterowy, dwutraktowy z sienią na przestrzał w południowej, przerobionej części, wraz z bocznymi pomieszczeniami z dawnego salonu. Posiada typowe dla polskich dworków szlacheckich wejście, flankowane półkolumnami na postumentach. Dach dwuspadowy, obecnie pokryty blachą.

Obiekt niestety bardzo ucierpiał w czasie II wojnie światowej i obecnie, po odbudowie, jego architektura różni się zasadniczo od pierwotnej postaci. Mimo to jednak uznawany jest za jedną z atrakcji Bzowa.

W obejściu dworku zachowały się do czasów współczesnych ruiny istniejących tutaj niegdyś czworaków.

Dworek pełni obecnie funkcje mieszkalne, można go więc zobaczyć jedynie z zewnątrz.

Naprzeciwko dworu, ponad źródłami Czarnej Przemszy, na słupie stoi przydrożna figura św. Jana Nepomucena. Otoczona jest ona współczesnym betonowym płotkiem.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Historia

Historia Bzowa rozpoczęła się już w XIV w. Wieś była własnością szlachecką. Wg starszych źródeł od 1349 r. stanowiła ona własność drobnego rycerstwa – włodyków, z których w późniejszym czasie wykształciła się tzw. szlachta zagrodowa (czyli zubożała majątkowo, ale nadal wierna staroszlacheckim tradycjom). Później wieś należała do Bonerów, Firlejów i Warszyckich. Najznamienitszymi mieszkańcami Bzowa była rodzina Janotów-Bzowskich. Osiedlili się oni tutaj w 1388 r. przybierając od nazwy wsi drugi człon swojego nazwiska. Pod koniec XIV w. i w XV w. licznie reprezentowany już w Polsce ród Janotów-Bzowskich dla odróżnienia między sobą przyjmował różne przydomki i herby. Używali oni m.in. herbów: Kucza, Pilawa, Turzyna, Ostoja i Nowina, przy czym te dwa ostatnie były najczęściej używane. Zaliczali się oni do majętnej szlachty województwa krakowskiego, później również lwowskiego, a po rozbiorach kieleckiego, lubelskiego i okolic Wołkowyska (obecna Białoruś). Warto tutaj zwrócić uwagę, że trzema ostatnimi burgrabiami Wawelu byli Janotowie-Bzowscy.

W wyniku licznych wojen, najazdów i rebelii na wschodzie Rzeczypospolitej do końca XVII w. wyginęła lub wymarła większość rodziny. W II połowie XVIII w. żył prawdopodobnie już tylko jeden potomek płci męskiej wielkiego rodu, albowiem w herbarzu Dunczewskiego z 1757 r. odnaleźć można jedynie wzmiankę o Józefie Felicjanie Janocie-Bzowskim. Gałęzie rodziny inne niż Janotowie wygasły przed końcem XVIII w. Po kataklizmach wojennych i reformie rolnej z 1945 r. w posiadaniu rodziny pozostało bardzo mało pamiątek. Jedna z nich – XVII-wieczny portret trumienny Stanisława Woyszy ze Bzowa – znajduje się obecnie w Galerii Portretu w pałacu w Wilanowie. Gałąź Woyszów Janotów-Bzowskich wygasła z końca XVII w., tak więc jest to jeden z ostatnich jej przedstawicieli.

Rodzina Janotów-Bzowskich była przed II wojną światową jedyną, która wydawała swoje własne, rodowe czasopismo pod nazwa „Łącznik Rodzinny” publikowane raz na rok w latach 1937, 1938, 1939 i ostatni numer – na emigracji w Londynie w 1978 r.

W 1975 r. Bzów został przyłączony do Zawiercia jako jedna z jego dzielnic. W 1978 r. potomek rodu Janotów-Bzowskich – Zdzisław złożył „Kronikę Janotów Bzowskich” w formie maszynopisu opisującego historię rodu w latach 1376–1976 w Bibliotece Polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie pod nr 13/78.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Aktualna funkcja: Budynek mieszkalny
Data powstania obiektu: I poł. XIX w.

Dane teleadresowe

Poległych 42
42-431 Zawiercie
place
50.471308, 19.514739 Skopiowano do schowka
N50º28'16.709", E19º30'53.06" Skopiowano do schowka

Cechy i udogodnienia

Tylko z zewnątrz

Korzystając z tej strony akceptujesz, że w Twoim urządzeniu końcowym zostaną zainstalowane pliki cookies, które umożliwiają nam świadczenie usług. Brak zgody na pliki cookies oznacza, że pewne funkcjonalności strony mogą być niedostępne. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić te ustawienia. Więcej informacji znajdziesz w Polityce Cookies.