Kościół pw. śś. Apostołów Szymona i Judy w Żarkach
429/60 z 18.03.1960; 35/76/A z 16.02.1978
Opis
Kościół pw. św. Apostołów Szymona i Judy jest świątynią parafialną rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem, należącej do dekanatu Żarki, który położony jest na terenie archidiecezji częstochowskiej. Parafia ta erygowana została pomiędzy 1325 a 1382 r., sam kościół zaś pochodzi z I poł. XVI w.
Przez liczne przebudowy bryła tej jednonawowej świątyni utraciła swój pierwotny styl, przez co wyróżnia się w niej głównie neogotycka fasada zachodnia z 1846 r., niestety ze zmienionym wyglądem wieży. Wewnątrz zachowały się barokowe portale prowadzące do nawy i kaplic z herbami Męcińskich (Poraj-Róża) oraz późnobarokowy ołtarz główny sprzed 1746 r., ozdobiony czterema kolumnami korynckimi, rzeźbami świętych: Wojciecha i Stanisława oraz Chrystusa, z obrazami: Przemienienia Pańskiego oraz patronów parafii: świętych Judy i Szymona. Ołtarze boczne również reprezentują styl późnobarokowy: lewy z rzeźbami aniołów, prawy z rzeźbami: Arona i Mojżesza, aniołów oraz Boga Ojca. W kruchcie kościoła znajduje się płyta poświęcona Piotrowi Steinkellerowi – autorowi XIX-wiecznej przebudowy świątyni, umieszczona tu w 1894 r., w czterdziestą rocznicę jego śmierci.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Początkowo Żarki należały prawdopodobnie do parafii w Leśniowie, która istniała już w 1325 r. Parafia w Żarkach została erygowana pomiędzy 1325 a 1382 r. W 1518 r. Marcin Myszkowski – ówczesny właściciel Żarek i kasztelan wieluński – rozpoczął starania o utworzenie w jego dobrach prepozytury. W wyniku jego działań biskup krakowski Jan Konarski 8 kwietnia 1523 r. erygował w Żarkach prepozyturę uposażoną przez Marcina Myszkowskiego, równocześnie likwidując dotychczasowe proste parafie w Leśniowie i Żarkach, a ich tereny wcielając do prepozytury. Wówczas to wzniesiono, także z inicjatywy Marcina Myszkowskiego, kościół pw. św. Szymona i Judy. Miało to miejsce w latach 1518–1522.
W kolejnych wiekach kościół był wielokrotnie przebudowywany. W XVII w. dobudowano do niego kaplicę św. Wojciecha. Wiek XVIII rozpoczął się pożarem – w 1702 r. świątynia spłonęła w wyniku wielkiego pożaru miasta, jednak wkrótce została odbudowana i rozszerzona przez Męcińskich herbu Poraj. W 1746 r. miała miejsce konsekracja kościoła, której dokonał biskup sufragan krakowski Michał Kunicki.
W 1811 r. kościół przeszedł restaurację, a w latach 1846–1847 Piotr Streinkeller przebudował go wg planu Henryka Marconiego. Wówczas dominujący element budowli – wysoka wieża na planie prostokąta z barokowym hełmem – został przebudowany w stylu neogotyckim.
W 1914 r. na polecenie austriackich władz wojskowych, aby pozbawić stacjonującą pod Niegową artylerię rosyjską doskonałego punktu odniesienia, wieżę kościelną w Żarkach częściowo rozebrano i przykryto płaskim dachem. Wg tablicy informacyjnej znajdującej się przed kościołem, barokowy hełm miał powstać w poł. XIX w., a zostać zdjęty przez Austriaków w czasie I wojny światowej, jednak nie pokrywa się to z zachowaną do dziś ikonografią.
W 1929 r. do świątyni dobudowano zakrystię. W latach 1934–1939 przebudowany został ołtarz główny, usunięto stalle i odmalowano kaplice św. Krzyża i św. Wojciecha. Po 1952 r. przeprowadzono renowację całego kościoła. W 1978 r. wieżę kościelną odbudowano i zwieńczono pseudobarokowym hełmem z latarnią. W ostatnich latach zakończono natomiast rekonstrukcję zabytkowych 21-głosowych organów piszczałkowych.
Źródło: peuk.fiiz.pl
