Opis
Cmentarz parafialny (przy ul. Ofiar Katynia) założony został w 1819 r., około 700 metrów od ówczesnej centralnej zabudowy miasta. Zajmuje obszar ponad 2,5 ha, otoczony jest murem złamanego kamienia wapiennego. Ogrodzenie w starej części (przy wejściu) jest niższe niż w części nowszej. Powiększanie cmentarza w kierunku wschodnim przeprowadzano dwukrotnie - w 1876 r., kiedy to powstała również kostnica, i w 1899 r., kiedy zlikwidowano dawne wejście od strony południowej oraz wybudowano bramę główną od zachodu.
Pierwotne założenie jest czytelne w części zachodniej obecnego cmentarza. Tam też zachowały się najstarsze nagrobki, m.in. Justyny Groty Włockiej zm. 19V1846 r. Xawerego Groty Włockiego z 1855 r., Rudolfa Stanisława Franaszka zm. 23IV1863 r., wraz z którym spoczywa dziewięciu powstańców styczniowych, poległych w 1863 r. w okolicy. Kilkanaście nagrobków z przełomu XIX i XX w., w językach rosyjskim i niemieckim, świadczy o wielonarodowościowej społeczności Żarek. Te i wiele innych okazałych grobów są przykładem wysokiego kunsztu kamieniarskiego.
Nekropolia żarecka jest miejscem spoczynku ofiar światowych wojen, żołnierzy oraz mieszkańców miasta i okolicy. W mogile żołnierzy Września złożono także ziemię z Katynia, dla upamiętnienia sześciu żarczan, ofiar tej zbrodni. Specjalną kwaterę mają ojcowie i bracia paulini z pobliskiego klasztoru w Leśniowie. Na cmentarzu spoczywają również księża, którzy pełnili posługę w tutejszej parafii.
Po lewej stronie od wejścia widoczny jest obelisk, upamiętniający miejsce rozstrzelania przez hitlerowców w pierwszych dniach Września 1939 r. ponad stu mieszkańców Żarek i okolic.
