Szyb "Maciej" w Zabrzu
A/164/05 z 30.12.2005
Opis
Maciejów jest najdalej na zachód położoną dzielnicą Zabrza. Osada powstała już po włączeniu tej części Śląska do Królestwa Prus, czyli w drugiej połowie XVIII wieku. Założycielem wsi był ówczesny właściciel tych terenów, Maciej Wilczek, od jego imienia otrzymała też swoją nazwę. Dzisiejszy Zespól Szybu „Maciej” powstał na początku lat 20. ubiegłego stulecia pod nazwą „Westschacht”, jako dziesiąty szyb kopalniany, służący głównie celom wentylacyjnym i odwadniającym. Po 1945 roku wchodził kolejno w skład kopalń: „Concordia”, „Ludwik”, „Rokitnica” i – wreszcie – „Pstrowski”. Decyzja o likwidacji zespołu szybu zapadła na początku lat 90. ubiegłego stulecia. Szczęśliwie jednak do tego nie doszło i obecnie ma nowego właściciela, a po rewitalizacji, której jest poddawany, ma służyć obsłudze ruchu turystycznego. Największą atrakcją „Macieja” jest zachowany kompleks dawnej zabudowy kopalni, z początku XX wieku - z budynkami nadszybia ze stalową wieżą wyciągową - oraz znajdująca się w maszynowni, dwubębnowa, elektryczna maszyna wyciągowa produkcji Siemens Schuckertwerke. Warto wspiąć się na wysokość kół linowych, aby zobaczyć panoramę Zabrza i Gliwic. Można także spróbować wydobywanej z głębokości 110 m wody, po którą ustawiają się kolejki chętnych. Zespół Szybu „Maciej” w Zabrzu znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki. W 2011 r. został laureatem konkursu Generalnego Konserwatora Zabytków jako „zabytek zadbany”.
Kronika Szlakowa
Gdy dopisuje pogoda to z platformy widokowej przy kołach linowych na wieży wyciągowej rozpościera się rozległa panorama okolic Zabrza i Gliwic. Z najwyższego punktu obiektu zejść można do mrocznych piwnic maszynowni, gdzie stanąć można oko w oko z wyłaniającym się elementami układu mechanicznego i elektrycznego napędu maszyny wyciągowej. Każdy z nich sam w sobie stanowi arcydzieło techniki, a wszystko razem tworzy niepowtarzalną atmosferę obcowania z siłami natury, które opanowała ludzka myśl techniczna. Zobaczyć również można wnętrze kanału wentylacyjnego - to tędy w okresie funkcjonowania kopalni, miliardy metrów sześciennych „zużytego” powietrza zostały wydalane do atmosfery. Na jednym ze stalowych słupów wieży wyciągowej historia pozostawiła ślad z ostatniej wojny - wgłębienia po pociskach ostrzału wieży. „Szyb Maciej” znany jest w okolicy z tego, że zasila „źródełko” wody pitnej. Osoby korzystające z niej uważają, że jej smak jest dużo lepszy niż tej w kranach - najlepiej przekonać się samemu - kranik „źródełka” jest umieszczony na zewnątrz obiektu, każdy może zaczerpnąć wody i do woli rozkoszować się jej smakiem, oczywiście o ile ma cierpliwość by odczekać swoje w kolejce, bowiem woda cieszy się popularnością nie tylko wśród mieszkańców Zabrza. Na pożegnanie należy dotknąć jeszcze oryginalnej podkowy (znalezionej podczas prac rewitalizacyjnych budynku wagi głównej) …. i wypowiedzieć swoje życzenie .....
Źródło: http://www.zabytkitechniki.pl/Poi/Pokaz/1700
Historia
Szyb został zbudowany w 1922 r. Jego zabudowa została rozplanowana w wąskim pasie terenu przyjmującym wydłużenie zgodnie do kierunku południkowego. Układ przestrzenny zakładu porządkują dwie osie ukierunkowane zgodnie do wydłużenia całości planu. W układzie tym najstarszą część struktury wyznacza kilka małych i średnich obiektów. Pochodzą one zasadniczo z głównej fazy budowy zespołu, tj. z początku lat 20. XX w. Do grupy tych obiektów należy m.in. nadszybie z wieżą wyciągową szybu „Maciej”. Po II wojnie światowej zespół został powiększony o stację uzdatniania wody, rozdzielnię, szatnię z łaźnią oraz o obiekty nowego wentylatora. W wyniku następnych zmian wyburzony został budynek najstarszej szatni i łaźni zlokalizowany w zabudowie przyulicznej, pomiędzy obiektami w sąsiedztwie nadszybia a stacją uzdatniania wody.
Źródło: peuk.fiiz.pl