Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła w Zabrzu
A/210/07 z 27.06.2007
Opis
Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła jest świątynią parafialną rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem, która jest położona na terenie dekanatu zabrzańskiego kościoła katolickiego obrządku łacińskiego należącego do diecezji gliwickiej, a której historia sięga XIV w.
Wzniesiony w latach 1863–1866 i konsekrowany 6 maja 1868 r. kościół reprezentuje styl neoromański. Budowla została wzniesiona na planie prostokąta. Świątynia jest jednonawowa, posiada również dobudowaną w latach 90. XIX w. kaplicę pw. Serca Pana Jezusa. Kościół pokrywa dwuspadowy dach. Absyda zamknięta jest półkoliście. Na osi fasady znajduje się wieża z dzwonnicą i zegarem nakryta wysokim hełmem. Naroża bryły kościoła akcentowane są sterczynami. Elewacje wykonana jest z piaskowca i dekorowana detalami kamieniarskimi.
Wewnątrz kościoła na szczególną uwagę zasługuje marmurowy ołtarz główny, dwie ambony oraz balaski znajdujące się między nimi, które pochodzą z 1934 r. Szczególnie cenna jest zaś wykonana w 1943 r. zdobiąca prezbiterium kościoła mozaika przedstawiająca Trójcę Przenajświętszą, poczet Świętych z centralną postacią Najświętszej Maryi Panny oraz Chrystusa w otoczeniu Apostołów.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Parafia pw. św. Andrzeja Apostoła jest najstarszą parafią w Zabrzu, nie licząc równie starych w Mikulczycach i Biskupicach. Na podstawie zapisków archiwalnych można wywnioskować, że już w 1305 r. Zabrze mogło posiadać placówkę duszpasterską. W tymże roku powstała bowiem wieś Zabrze jako gmina administracyjna, a co za tym idzie najprawdopodobniej również gmina kościelna podległa większej parafii.
Pierwszy kościół parafialny wzmiankowany jest w dokumentach z 1354 r. Tę datę przyjmuje się również za datę powstania samej parafii. Drewniana świątynia, znajdująca się przy ulicy Staromiejskiej, spłonęła w 1530 r., prawdopodobnie podpalona przez zwolenników reformacji.
W 1546 r. w tym samym miejscu wzniesiono nowy kościół, również drewniany, z trzema ołtarzami oraz umieszczoną na dachu dzwonnicą. W 1678 r., gdy proboszczem parafii był ks. Jerzy Badestinus, zbudowana została nowa plebania.
W 1770 r. stanowisko proboszcza objął ks. Józef Filip Schultz, który to w 1821 r. podjął pierwsze starania o zbudowanie nowej plebanii, jako że stara groziła zawaleniem. Została ona faktycznie zbudowana, w 1829 r., przez ks. Andrzeja Atanazego Seemanna. On także jako pierwszy powziął myśl o wzniesieniu trzeciego już z kolei kościoła parafialnego, który udało się wznieść w latach 1863–1866 za czasów ks. proboszcza Filipa Kitty. W 1861 r. Rejencja w Opolu wydała zgodę na rozpoczęcie prac przygotowawczych. Budowa ruszyła wiosną 1863 r. Dwa lata później przystąpiono do wyposażenia wnętrza. W grudniu 1866 r. ks. kanonik Michał Kania dokonał aktu benedykcji kościoła, oddając go tym samym do użytku wiernych. Uroczystość konsekracji miała miejsce 6 maja 1868 r. Dokonał jej ks. biskup Adrian Włodarski, sufragan wrocławski. W międzyczasie rozebrano stary kościół, z którego drewno przeznaczono na budowę domu dla ubogich. Wokół kościoła założono drugi cmentarz.
Następcą ks. Kitty został ks. Henryk Neumann, dzięki któremu do Zabrza zostały sprowadzone w 1887 r. siostry ze Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Karola Boromeusza. W zakupionym dla nich domu urządzono w 1892 r. przedszkole, a dwa lata później sierociniec, który funkcjonuje do dnia dzisiejszego.
Pod koniec XIX w. gwałtownie zaczęła wzrastać liczna parafian, w związku z czym na terenie parafii powstała w latach 1987–1900 kolejna świątynia – pw. św. Anny.
Z biegiem lat z parafii pw. św. Andrzeja Apostoła wyodrębniły się i usamodzielniły lokalie, będące obecnie osobnymi parafiami: św. Anny, Ducha Świętego, św. Kamila, św. Józefa, św. Macieja, Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny oraz Najświętszej Maryi Panny Wspomożenia Wiernych w Gliwicach Sośnicy.
Przez cały wiek XX kościół pw. św. Andrzeja Apostoła poddawany był pracom remontowym i renowacyjnym, dzięki którym do dnia dzisiejszego zachwyca swoim zewnętrznym i wewnętrznym wyglądem.
Źródło: peuk.fiiz.pl