Kościół pw. św. Marcina i Doroty w Wojkowicach Kościelnych

Nr w rejestrze zabytków:
64 z 18.11.1948; A/16/60 z 23.02.1960

Opis

Kościół z przełomu XIII/XIV w. był kilkakrotnie rozbudowywany. Zbudowano go na miejscu pierwotnej romańskiej świątyni z 1220 r., której pozostałości stanowią dzisiejsze prezbiterium. W barokowym ołtarzu znajduje się łaskami słynący obraz MB z Dzieciątkiem.

Jedyne w Polsce sanktuarium Matki Bożej Dobrej Drogi mieści się w kościele pw. śś. Marcina i Doroty, który jest świątynią parafialną rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem, należącej do dekanatu siewierskiego położonego na terenie diecezji sosnowieckiej.

Zarówno kościół, jak i cała parafia, erygowana w XIII w. przez biskupa krakowskiego ks. Iwo Odrowąża, należą do najstarszych w Polsce. Świątynia ma wielką wartość zabytkową, w swojej pierwotnej postaci powstała bowiem na początku XIII w. Jej najstarszą częścią jest romańskie, zbudowane z ciosów kamiennych prostokątne prezbiterium, znajdujący się po północnej stronie skarbiec, pełniący niegdyś rolę zakrystii oraz niewielka partia nawy. W wyniku wielu przebudów, przeprowadzanych w kolejnych wiekach, obiekt nie posiada obecnie wyraźnych cech stylowych, choć należy uznać, iż jest budowlą neoromańską.

W prezbiterium i nawie występuje sklepienie kolebkowe z lunetami. W kruchcie pod wieżą na uwagę zasługuje sklepienie kolebkowo-krzyżowe, zaś w ścianach bocznych dwie półkoliście zamknięte wnęki. Charakterystyczna wieża, widoczna z daleka, jest rozdzielona gzymsami na trzy kondygnacje zwężające się ku górze. W jej wnętrzu zachowała się pierwotna drewniana konstrukcja. Zwieńczeniem wieży jest hełm z ośmioboczną latarnią. Dach kościoła pokryty jest blachą.

Najcenniejszym zabytkiem wnętrza kościoła jest barokowy ołtarz główny, w którym znajduje się XV-wieczny, gotycki obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem otoczony przez figury patronów świątyni – św. Marcina i św. Doroty oraz aniołów. Pochodzące z lat 1440–1450 malowidło zostało sprowadzone do wojkowickiego kościoła w 1625 r. przez ks. Marcina Zelbrychowicza. Jest wykonane techniką temperową na trzech sklejonych deskach ze złoconym tłem, z którym kontrastują różowa sukienka i ciemnozielony płaszcz Matki Bożej oraz szarozielona tunika Dzieciątka Jezus. Wizerunek umieszczony jest w rzeźbionej i złoconej ramie, wykonanej w tym samym czasie, co barokowy ołtarz, czyli w I poł. XVIII w. Ołtarz był wielokrotnie odnawiany, m.in. w latach 1809–1811 oraz w latach 50. XX w.

Na uwagę wewnątrz kościoła zasługują również dwa boczne ołtarze reprezentujące styl późnego baroku, pochodzące z poł. XVIII w., które zdobią rzeźby aniołków i obraz św. Antoniego otrzymującego Dzieciątko od Matki Bożej i św. Józefa, z Jezusem oraz św. Wiktorią w zwieńczeniu. Przy lewym ołtarzu znajduje się piękna kamienna chrzcielnica z herbem Prus i inicjałami Jakuba Koniecznego, proboszcza wojkowickiego w latach 1726–1743.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Historia

Parafia w Wojkowicach została prawdopodobnie erygowana już w XIII w. przez biskupa krakowskiego ks. Iwo Odrowąża. Po raz pierwszy wzmiankowana jest w wykazie świętopietrza w 1325 r. Pierwotny kościółek, pw. św. Marcina, powstał w latach 1200–1229 z fundacji ówczesnych właścicieli Wojkowic – rodu Nowina. Część tej pierwszej, romańskiej świątyni przetrwała do czasów współczesnych, w postaci prezbiterium, dawnej zakrystii oraz niewielkiej partii nawy. W kolejnych wiekach obiekt był wielokrotnie przebudowywany i powiększany. Pierwsze tego typu prace miały miejsce w XV w., kolejne w XVII w. Wówczas to dobudowane zostały dwie kaplice, z których jedna – Baltazara Rzuchowskiego – powstała przed 1625 r. XVIII w. przyniósł dobudowanie do kościoła kolejnej kaplicy i kruchty. W czasie działań wojennych w 1945 r. kościół doznał wielu zniszczeń, którym uległa m.in. jego wieża i dach, które zostały odbudowane w 1947 r. W 1950 r. świątynia otrzymała nową polichromię, odnowiono również wówczas ołtarze.

27 czerwca 1987 r. kościół został podniesiony do rangi sanktuarium maryjnego przez ks. biskupa Stanisława Nowaka. Cześć Matce Bożej w tutejszym kościele jest oddawana już bowiem kilka wieków.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Aktualna funkcja: Sanktuarium Matki Boskiej Dobrej Drogi
Data powstania obiektu: XIV w.

Dane teleadresowe

Kościelna 3
42-510 Wojkowice Kościelne
place
50.4111430919337, 19.2041015625 Skopiowano do schowka
N50º24'40.115", E19º12'14.766" Skopiowano do schowka

Cechy i udogodnienia

Parking
Możliwość zwiedzania
Ogólnodostępny
Wstęp bezpłatny

Korzystając z tej strony akceptujesz, że w Twoim urządzeniu końcowym zostaną zainstalowane pliki cookies, które umożliwiają nam świadczenie usług. Brak zgody na pliki cookies oznacza, że pewne funkcjonalności strony mogą być niedostępne. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić te ustawienia. Więcej informacji znajdziesz w Polityce Cookies.