Zespół budynków sanatoryjnych w Wodzisławiu Śląskim-Wilchwach

Nr w rejestrze zabytków:
A/40/01 z 11.12.2000

Opis

Zabudowania szpitalne powstały w latach 1897–1913. W skład zespołu otoczonego kilkuhektarowym parkiem porośniętym starodrzewiem wchodzą: pawilon główny, budynek gospodarczo-administracyjny, kotłownia, dom mieszkalny i tzw. willa lekarzy.

Wojewódzki Szpital Chorób Płuc im. dr Alojzego Pawelca od początku swego istnienia, sięgającego końca XIX w., aż do niedawna nosił nazwę sanatorium lub lecznica przeciwgruźlicza. W skład zespołu dawnych budynków sanatoryjnych, a obecnie szpitalnych, zbudowanych na przestrzeni lat 1897–1913, wchodzi: pawilon główny, budynek gospodarczo-administracyjny, kotłownia, dom mieszkalny i tzw. willa lekarzy. Obiekty te usytuowane są na powierzchni kilkuhektarowego, ogrodzonego terenu, porośniętego starodrzewiem i przeciętego głębokim wąwozem.

Pawilon główny szpitala jest budynkiem wolnostojącym, trzypiętrowym, w całości podpiwniczonym. Składa się z trzech części: środkowej, zwanej korpusem, na rzucie prostokąta i dostawionych do jej krótszych boków dwóch skrzydeł, również na planie prostokąta. Budynek osadzony jest na wysokim cokole, murowany z czerwonej cegły i nieotynkowany. Posiada dach wielospadowy, przekryty czerwoną dachówką ceramiczną, który wieńczy ośmioboczna wieżyczka z zegarem.

Stojący z północnej strony pawilonu głównego budynek gospodarczo-administracyjny jest obiektem parterowym, wymurowanym z cegieł i nieotynkowanym z zewnątrz poza niewielkimi fragmentami w górnych partiach ścian. Bryła budynku składa się z kilku połączonych ze sobą segmentów okalających.

Usytuowany na północ od niego budynek kotłowni jest obiektem parterowym, wymurowanym z cegły na rzucie zbliżonym do kwadratu, nakrytym dachem wielospadowym.

Dom mieszkalny, położony z zachodniej strony pawilonu głównego szpitala, jest budynkiem parterowym, na rzucie prostokąta, wymurowanym z cegły, otynkowanym. Posiada dach dwuspadowy. Stojąca zaś po lewej stronie drogi wewnętrznej willa utrzymana jest w stylu cottage z domieszką ornamentyki secesyjnej.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Historia

Geneza powstania sanatorium przeciwgruźliczego na Wilchwach sięga 1895 r. Wówczas bowiem na posiedzeniu lekarzy górnośląskich w Katowicach poruszono temat leczenia chorób płuc wśród biednych mieszkańców Górnego Śląska. W efekcie do życia powołana została specjalna komisja, która przekształciła się później w Stowarzyszenie Lecznicy dla Chorych na Płuca w Rejencji Opolskiej. Zadaniem tej instytucji było zebranie funduszy na budowę lecznicy (sanatorium) i znalezienie terenu, na którym mogłaby stanąć. Spośród kilku zgłoszonych propozycji aprobatę zyskała oferta władz miasta Wodzisławia, dotycząca bezpłatnego przekazania pod budowę sanatorium terenu o powierzchni 1,6 ha, położonego na skraju lasu w niedalekiej odległości od miasta. Po wykupieniu sąsiednich gruntów teren ten powiększono do 5 ha.

Aktywna działalność stowarzyszenia pozwoliła w dość krótkim czasie zebrać odpowiednie fundusze, aby od 1897 r. rozpocząć prace budowlane. Kierował nimi radca ds. budownictwa Rejencji Opolskiej – Zickler z Opola. Uroczyste otwarcie kompleksu budynków sanatoryjnych odbyło się 2 lipca 1898 r. Wówczas zespół składał się już z pawilonu głównego, budynku pralni, budynku tzw. maszynowni oraz domu mieszkalnego. Sanatorium nadano wtedy nazwę Volks – Heilstaette fuer Lungenkranke zu Loslau O. S. Wkrótce po rozpoczęciu działalności przez ośrodek leczniczy okazało się, że potrzeby są znacznie większe niż przypuszczano i zabudowania kompleksu sanatoryjnego powinny zostać rozbudowane. Przez kolejne lata, w latach 1903–1913 r. prowadzono więc prace dotyczące rozbudowy istniejących już budynków oraz wznoszenia kolejnych.

W czasie II wojny światowej lecznica funkcjonowała nieprzerwanie, ale toczące się w jej pobliżu działania wojenne znacznie uszkodziły niektóre z zabudowań kompleksu. Nie przeszkodziło to jednak urządzeniu w nich na krótko radzieckiego szpitala polowego, skutkiem czego uległy jeszcze większej dewastacji. Remont budynków trwał kilka lat i ponowne przyjmowanie pacjentów można było rozpocząć w kwietniu 1949 r. W międzyczasie, w marcu 1947 r., placówka przeszła pod nadzór Zakładu Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w Chorzowie i zmieniła nazwę na Państwowe Sanatorium Przeciwgruźlicze. W następnych latach w kompleksie sanatoryjnym przeprowadzono bieżące prace remontowe i modernizacyjne, dostosowując jednocześnie jego ofertę do zmieniających się potrzeb rynkowych. Od 1993 r. placówka nosi nazwę Wojewódzki Szpital Chorób Płuc im. dr Alojzego Pawelca w Wodzisławiu Śląskim.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Aktualna funkcja: Wojewódzki Szpital Chorób Płuc im. dr. Alojzego Pawelca
Data powstania obiektu: 1897-1913 r.

Dane teleadresowe

Bracka 12
44-300 Wodzisław Śląski
place
49.998060, 18.489804 Skopiowano do schowka
N49º59'53.016", E18º29'23.294" Skopiowano do schowka

Cechy i udogodnienia

Parking
Ogólnodostępny

Korzystając z tej strony akceptujesz, że w Twoim urządzeniu końcowym zostaną zainstalowane pliki cookies, które umożliwiają nam świadczenie usług. Brak zgody na pliki cookies oznacza, że pewne funkcjonalności strony mogą być niedostępne. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić te ustawienia. Więcej informacji znajdziesz w Polityce Cookies.