Kościół ewangelicko-augsburski pw. św. Trójcy
A/279/09 z 30/12/1966; 746/66 z 30/12/1966
Opis
Kościół pw. św. Trójcy jest świątynią parafialną ewangelicko-augsburskiej parafii należącej do diecezji katowickiej. XV-wieczny kościół oraz przylegający do niego gmach Sądu Rejonowego stanowią pozostałość po zespole zabudowań byłego klasztoru Franciszkanów sprowadzonych do Wodzisławia Śląskiego w poł. XIII w.
Kościół pw. św. Trójcy został wzniesiony w XV w. Świątynia była wówczas orientowana, jednonawowa, o trójprzęsłowym korpusie przechodzącym w nieco węższe i wydłużone, również trójprzęsłowe prezbiterium, zamknięte trzema ścianami ośmioboku. Prezbiterium sklepione było krzyżowo-żebrowo. Cały budynek nakrywał wysoki, dwuspadowy dach, zamknięty od strony zachodniej wydatnym szczytem. Naroża świątyni, do której budowy użyto kamienia łamanego i cegły, wsparte zostały ukośnie ustawionymi przyporami. Ściany świątyni, zarówno w nawie, jak i w prezbiterium, prześwietlone były smukłymi, zwieńczonymi ostrymi łukami, otworami okiennymi z kamiennymi ościeżami oraz takimi też maswerkami i laskowaniem wewnątrz. Od strony południowej przylegała do prezbiterium przypuszczalnie zakrystia, do której prowadziło przejście obramowane kamiennym, fazowanym portalem ostrołucznym. Podobnym portalem przyozdobione było przejście do klasztoru. Główne wejście do kościoła znajdowało się od południa w ostatnim przęśle nawy.
Pierwotny wygląd i wyposażenie kościoła nie zachowało się niestety do czasów współczesnych, głównie z uwagi na niszczące budowlę pożary i działania wojenne.
We wnętrzu świątyni, która niedawno przeszła poważną renowację i remont, na szczególną uwagę zasługuje XIX-wieczny, neogotycki, drewniany ołtarz główny, którego centralne miejsce zajmuje namalowany prawdopodobnie w 1874 r. przez Augusta Bertelmanna obraz – „Wniebowstąpienie Pańskie” oraz zabytkowa ambona.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Zabytkowy gotycko-barokowy konwent franciszkański został założony w 1257 r. wkrótce po założeniu miasta. Z odkrytej i opublikowanej pod koniec ubiegłego stulecia przez Rudolfa Hirsch’a informacji wynika że „Bracia Mniejsi uzyskali konwent i mieszkanie w Wodzisławiu na Śląsku” właśnie w 1257 r. W początkach istnienia jego budynki były prawdopodobnie drewniane, które spłonęły podczas pierwszego wielkiego pożaru Wodzisławia. Ale już ok. 1280–1290 r. mogły zostać odbudowane jako jedne z pierwszych w Wodzisławiu już jako murowane. W XV w. do budynku klasztornego dobudowano nowy duży murowany kościół klasztorny pw. św. Trójcy, który również istnieje do dnia dzisiejszego (obecnie jako kościół ewangelicki). Do naszych czasów przeszedł jednak wiele remontów, które zmieniły jego pierwotny wygląd i wyposażenie.
W XVII w. wzniesiono obok kościoła nowy budynek klasztoru wraz z obszernym dziedzińcem.
Prawdopodobnie pierwszą poważną przebudowę kościoła przeprowadzono w XVIII w. po pożarze świątyni. Wzmocniono wtedy nadwątlone pożogą mury, przelicowując w cegle uszkodzone fragmenty, przemycono również wówczas do późnogotyckiej struktury architektonicznej bryły kościoła elementy barokowe, zgodnie zresztą z panującym w tym okresie stylem. Zmieniono wówczas kształt otworów okiennych: krótsze lecz szersze od istniejących dotąd zamknięto łagodnymi, półkolistymi łukami i rozglifiono od wewnątrz, w miejscu zaś zamurowanych okien pozostawiono w murze głębokie, rozglifione także blendy. Wnętrze nawy rozczłonkowano filarami przyściennymi, a prezbiterium podwójnymi pilastrami.
Świątynia ucierpiała ponownie podczas wielkiego pożaru Wodzisławia w 1822 r. W 1830 r. kościół nabyty został przez miejscową parafię ewangelicką. Aż do II wojny światowej obiekt stopniowo niszczał, nie zdecydowano się jednak na jego gruntowny remont. M.in. dlatego świątynia została niemal całkowicie zniszczona podczas II wojny światowej. Jej odbudowa trwała przez 10 lat, od 1953 r. do 1963 r.
Franciszkanie żyjący w Wodzisławiu poza głoszeniem słowa bożego oraz sprawowaniem opieki nad chorymi i ubogimi pomagali niejednokrotnie w duszpasterstwie sąsiednich parafii lub w ich administrowaniu. Kres działalności wodzisławskich minorytów położył wydany w 1810 r. powszechny edykt o kasacji zakonników. Ich majątek (grunty, kościół i zabudowania klasztorne) przeszły na rzecz skarbu państwa pruskiego. Po sekularyzacji zakonu, pofranciszkański kościół sprzedano parafii ewangelickiej w Wodzisławiu Śląskim.
Cztery lata później kościół wraz z pozostałymi budynkami pofranciszkańskimi został odkupiony od Skarbu Pruskiego przez Magistrat Wodzisławia, który w części dawnego klasztoru ulokował swoje biura, a resztę przeznaczył na potrzeby sądu, szkoły powszechnej i cele mieszkalne.
Obecnie budynek kościoła pw. św. Trójcy należy do parafii ewangelicko-augsburskiej w Wodzisławiu Śląskim, a w budynku poklasztornym znajduję się Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim.
W ostatnich latach zabudowania klasztorne przeszły poważne remonty. Prowadzono w nich również badania archeologiczne.
Źródło: peuk.fiiz.pl
