Dawna szkoła dla dziewcząt fundacji Aufrechta w Wodzisławiu Śląskim
Opis
Dawna szkoła dla dziewcząt Fundacji Aufrechta w Wodzisławiu Śląskim to przykład pięknej architektury eklektycznej końca XIX w. Budynek zbudowany jest z cegieł i otynkowany. Partie górne ścian pod okapem posiadają szachulcową konstrukcję. Okna mają opaski ceglane. Strop nad piwnicą wzniesiono na belkach stalowych. Tworzy on tak zwany pruski okap. Na wyższych piętrach stropy są drewniane.
Zasadniczy korpus budowli wzniesiony został na planie prostokąta z ryzalitem na osi znajdującym się w części wschodniej. Jest obiekt parterowy, a nad nim znajduje się taras, który otoczony jest balustradą wzniesioną z cegieł. Podzielony został wtórnie ściankami działowymi. Od strony południowej i północnej pobudowano po dwie prostokątne przybudówki. W przybudówce północnej umieszczono główne drzwi wejściowe oraz klatkę schodową z jednobiegowymi schodami, a w części północnej węzeł sanitarny. Od zachodu do głównego trzonu przylega półokrągły aneks.
Wszystkie elementy tworzące budynek umieszczono na wysokim cokole murowanym z czerwonej cegły, a pozostałe części są tynkowane. Elewacja zachodnia posiada owalny aneks, flankowany przybudówkami. Dzieli je rytm zdwojonych stylizowanych pilastrów. Od dołu pilastry połączone są szerokimi fryzami sięgającymi linii gzymsów. Pod gzymsami jest szereg płycin, które są tynkowane.
Elewacja wschodnia na parterze jest sześcioosiowa, a na piętrze siedmioosiowa. Wzniesiono ją na wysokim cokole, w którym umieszczono okna piwniczne. Ryzalit elewacji flankują stylizowane pilastry, połączone pod dachem jedną z form fryzu arkadowego. W niego to wpisane zostały trzy wąskie, przesklepione łukami okienka. Identyczny wystrój posiadają zdwojone otwory okienne piętra.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Zabytkowa budowla została wzniesiona pod k. XIX w. z fundacji żydowskiej rodziny Aufrechta. Początkowo mieścił się w niej sierociniec, później ulokowano tutaj prywatną, ekskluzywną szkołę dla dziewcząt. Jedną z ostatnich nauczycielek w tej szkole była Żydówka pani Herlitz pracująca tu w latach 1914–1920. Po II wojnie światowej swoją siedzibę miał tu ośrodek zdrowia, a obecnie działa tu stacja Sanepidu.
Siedziba dawnej szkoły dla dziewcząt jest przykładem jednej z wielu budowli wznoszonych w Wodzisławiu przez bogatych przedstawicieli gminy żydowskiej. Historia wodzisławskich Żydów zaczęła się bardzo dawno temu. Przyczynkiem ku temu były bliskie związki miasta z Wrocławiem i Krakowem oraz przynależność polityczna do Czech, a później Niemieckiego Cesarstwa Habsburgów. Już na przełomie XVI/XVII w. można tutaj mówić o społeczności żydowskiej, jednak jej rola zdecydowanie wzrosła w XIX w. Wówczas Wodzisław określano nawet mianem miasta żydowskiego. Przedstawicieli społeczności pełnili wtedy ważne funkcje publiczne, zajmowali się również oczywiście handlem i finansami. W 1815 r. założyli kirkut, w 1854 r. do życia powołana została gmina żydowska. Wcześniej, bo już pod koniec XVIII w., w 1798 r. wzniesiona została pierwsza, drewniana synagoga. Spaliła się ona jednak w czasie wielkiego pożaru miasta w 1822 r. Na jej miejscu w 1826 r. wzniesiono – wg planu przepisanego przez władzę – murowany obiekt, który przetrwał do czasów współczesnych. Wiek XX rozpoczął się spadkiem liczby ludności żydowskiej w Wodzisławiu, tak, że w okresie międzywojennym zdecydowano się zamknąć synagogę. W 1924 r. rozwiązaniu uległa gmina żydowska, a jej majątek przekazano gminie w Rybniku. W 1938 r. opuszczony został budynek synagogi. Kres bytności Żydów w Wodzisławiu położyła II wojna światowa.
Źródło: peuk.fiiz.pl
