Drewniany kościół pw. Znalezienia Krzyża Świętego w Wiśle
A-740/66 z dnia 5 sierpnia 1966
Opis
Kościół pod wezwaniem Znalezienia Krzyża Świętego w Wiśle Głębcach, to bardzo udane połączenie nowej architektury z elementami zabytkowymi. Korpus kościoła wzniesiono na początku lat 80. ubiegłego wieku, jednak wieża jest starsza o… czterysta lat. Pochodzi bowiem z kościoła w Połomii nieopodal Jastrzębia-Zdroju, skąd została przeniesiona do Wisły i skrupulatnie zrekonstruowana. Świątynia stoi na stoku wzgórza, a u jej stóp szumi potok Kopydło.
Najstarszą parafią katolicką w Wiśle jest parafia Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Kościół pod tym wezwaniem znajduje się w historycznym centrum miejscowości; wzniesiono go w połowie XIX wieku. W późniejszych latach, w bardzo rozproszonej Wiśle zbudowano jeszcze trzy kościoły i utworzono kolejne parafie. Najpiękniejszym nowym obiektem jest niewątpliwie kościół parafialny w Wiśle Głębcach, leżący przy ulicy Kopydło. Parafia w Głębcach powstała w latach 80. ubiegłego stulecia. Budynek kościoła postawiono w latach 1981-83. Niewielka świątynia doskonale wpasowała się w beskidzki krajobraz. Korpus jest szeroki lecz niski, przykryty gontowym dachem, który sięga prawie do ziemi. Jednak tym, co przykuwa uwagę, jest zgrabna wieża. Co ciekawe, pochodzi z 1575 roku i dzwoniła wiernym w odległych okolicach Jastrzębia Zdroju, na ziemi wodzisławskiej. Przez kilkaset lat wieża była elementem kościoła pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny w Połomii. Niestety, świątynia ta już nie istnieje i tylko wiślańska wieża świadczy o jej uroku. Powstała w drugiej połowie XVI wieku, na miejscu starszego obiektu. W 1969 roku nawa zawaliła się, przetrwała natomiast wcześniej wyremontowana, solidna wieża. W 1982 roku trafiła ona do Wisły. Dzwonnica jest bardzo smukła (mierzy ponad 30 metrów wysokości) i wykazuje cechy jeszcze gotyckie. Została zbudowana w technologii słupowej. Ściany pokryte są gontem. Wieńczy ją kwadratowa izbica (miejsce na dzwony), z której wyrasta szpiczasty, ostrosłupowy hełm. Obiekt znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego.
Źródło: slaskie.travel
Historia
Kościół pw. Najświętszej Maryi Panny w Połomi zbudowano w 1575 r. na miejscu starszego, wzmiankowanego już w 1447 r. Świątynia zawaliła się w 1969 r. Całkowitemu zniszczeniu uległa wówczas nawa, prezbiterium rozebrano, ocalała zaś odnowiona wcześniej wieża dzwonna, którą w 1982 r. przeniesiono do Wisły-Głębce, gdzie stała się częścią składową nowego kościoła zbudowanego na stoku wzniesienia opadającego w kierunku drogi Wisła - Istebna.
Połomski kościół zbudowany był w rodzimej konstrukcji zrębowej. Posiadał krótkie prezbiterium zamknięte trójbocznie, do którego od północy przyległa zakrystia na planie nieregularnego czworoboku z pomieszczeniem empory na pięterku, zaś od południa dobudowana nowsza zakrystia o prymitywnej konstrukcji. Do nawy złożonej na rzucie wydłużonego prostokąta przylegała kwadratowa wieża słupowa o ukośnych ścianach pokrytych gontem, zakończona nadwieszoną izbicą zwieńczoną smukłym hełmem piramidalnym.
Strome dachy siodłowe – odrębne nad prezbiterium i nawą (przy nieznacznym zróżnicowaniu kalenic), posiadały starą konstrukcję storczykową w typie gotyckim i pobite były gontem. Ściany nawy i prezbiterium (szalowane deskami) wzmacniały lisice i ocieniały obiegające je wydatne zadaszenia wspornikowe w postaci sobót otwartych. Nad nawą górowała czworoboczna wieżyczka na sygnaturkę z latarnią, zwieńczoną baniastym hełmem o pokryciu gontowym.
We wnętrzu kościół posiadał starą posadzkę z płyt kamiennych. Tęczę o łuku spłaszczonym zdobił krucyfiks barokowy. Wsparty na czterech słupach drewniany chór muzyczny zajmował tylną część nawy. Na drzwiach do zakrystii widniały ozdobne okucia gotyckie. Wyposażenie wnętrza świątyni reprezentowało głównie styl barokowy i rokoko.
Historia wezwania wiślańskiego kościoła:
Krzyż w czasach Chrystusa był narzędziem okrutnej śmierci, na którą skazywano przestępców z podbitych przez Rzymian narodów. Od dnia, w którym zawisł na drzewie krzyża Jezus Chrystus, stał się on drzewem życia. W czasach prześladowań pobożni chrześcijanie ukryli krzyż przed prześladowcami. Gdy władcą imperium rzymskiego został cesarz Konstantyn Wielki, skończyło się prześladowanie. Jego matka św. Helena, w 326 r. udała się z pielgrzymką do Ziemi Świętej. Wstrząśnięta profanacją, jakiej dokonał na Kalwarii cesarz Hadrian, umieszczając na miejscu odkupienia rodzaju ludzkiego ołtarz i posąg Jowisza, nakazała miejsce oczyścić. Jej pilnym poszukiwaniom zawdzięczamy odnalezienie Krzyża Świętego w zasypanej cysternie u stóp Kalwarii. Podanie mówi, że chora niewiasta, do której przytknięto Krzyż Święty, została cudownie uzdrowiona. Na pamiątkę wydarzenia, w IV w., Kościół powszechny ustanowił wspomnienie Znalezienia Krzyża Świętego i obchodził je 3 maja. W Polsce, ze względu na Uroczystość Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski, liturgiczne wspomnienie Znalezienia Krzyża Świętego przesunięto na 4 maja. W odnowionym po Soborze Watykańskim II kalendarzu liturgicznym tego wspomnienia już nie ma.
Źródło: peuk.fiiz.pl