Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Ustroniu-Lipowcu
157/60 (R/258/49) z 27.02.1960; A-273/78 z 03.02.1978
Opis
Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego jest świątynią parafialną rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem, która jest położona na terenie dekanatu Wisła należącego na diecezji bielsko-żywieckiej, a która została erygowana w 1335 r.
Kościół został wzniesiony w miejscu poprzednich świątyń na początku XIX w. przez majstra murarskiego Józefa Drachnego z Cieszyna. Jednonawowa świątynia murowana z kamienia i cegły nie posiada wyraźnych cech stylowych. Kościół nie jest orientowany, jako że jego prezbiterium zwrócone jest w kierunku południowym. Dach dwuspadowy został pokryty blachą miedzianą, a nad prezbiterium jest niższy, pięciospadowy. Wieża kościelna jest czworoboczna, a w jej przyziemiu znajduje się kruchta.
Wyposażenie wnętrza posiada cechy barokowe i późnorokokowe. Na szczególną uwagę zasługuje ołtarz główny, który zdobiony jest rzeźbami śś. Piotra i Pawła z poł. XIX w., stara kamienna chrzcielnica pochodząca z dawnego kościoła, wiszące świeczniki z II poł. XIX w. oraz obrazy datowane na koniec XIX w.
Przy kościele znajduje się zabytkowy parterowy budynek plebani ze sklepieniami kolebkowymi, który został zbudowany w 1793 r. Posiada dach łamany kryty papą.
Zarówno kościół, jak i plebania – z uwagi na swoje walory architektoniczne i historyczne – są objęte ochroną konserwatorską. Warto dodać, iż stanowią one najważniejsze obiekty zabytkowe na terenie historycznego Lipowca.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Historia parafii w Lipowcu jest najdłuższą historią parafialną na terenie dzisiejszego Ustronia. Lipowiec bowiem należy do najstarszych wsi na Śląsku Cieszyńskim i był już wymieniany wraz z sąsiednim Ustroniem w dokumentach biskupstwa wrocławskiego z 1300 r. W tym czasie istniał tu już drewniany kościół. W 1621 r. wieś, należąca do książąt cieszyńskich, była już w pełni zorganizowana i liczyła 16 siedlaków, 8 zagrodników i 4 chałupników. Istniał wtedy w Lipowcu folwark książęcy „od starodawna wystawiony”, a także drugi folwark, szlachecki, zwany Bernadką.
Lipowiec był osadą czysto rolniczą aż do XVIII w., kiedy to rozpoczął się jego dynamiczny rozwój w związku z otwarciem w 1772 r. huty „Klemens” w Ustroniu, dzięki której stał się on znaczącym ośrodkiem hutnictwa żelaza i przemysłu maszynowego.
W poł. XVIII w. do Lipowca przybyli jezuici, którzy założyli tu w 1749 r. sierociniec dla wychowywania dzieci ewangelików w wierze katolickiej. Ostatecznie jednak został on przeniesiony w 1753 r. do Ustronia.
Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego został wzniesiony w latach 1808–1810 na miejscu starego drewnianego kościoła pochodzącego z 1690 r. Postawiono go z tzw. funduszu religijnego. Miało to związek zarówno ze złym stanem technicznym starej świątyni, jak również wzrastającą liczbą mieszkańców wsi, dla których drewniana świątynia przestała być wystarczająca.
Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego do czasów współczesnych przetrwał w praktycznie niezmienionym stanie. W II poł. lat 90. XX w. wykonano wiele prac remontowych kościoła: m.in. malowanie elewacji i wnętrza oraz restaurację zabytkowego wyposażenia kościoła. Przeprowadzono wówczas także kapitalny remont wnętrz plebanii wraz z wymianą okien. Uzyskane pomieszczenia przeznaczono na spotkania zborowników.
Źródło: peuk.fiiz.pl