Opis

Zbudowany w 1914 r. tworkowski młyn to jeden z ostatnich w Polsce młynów produkujących mąkę na małą skalę tradycyjnymi metodami. Młyn jest murowany, od 1914 r. napędzany turbiną wodną, od 1927 r. – silnikiem spalinowym, a od 1948 r. napędem elektrycznym.

Młyn gospodarczy w Tworkowie powstał w 1703 r. Był to wówczas budynek drewniany, napędzany kołem wodnym o średnicy 2,9 m, który pracował do 1914 r. Wraz z rozwojem przemysłowo-technologicznym młyn bowiem konsekwentnie modernizowano. W 1914 r. w miejsce młyna drewnianego postawiony został młyn murowany z cegły klinkierowej, z napędem turbinowym o mocy 4,5 KM. W 1927 r. zamontowano w nim silnik spalinowy firmy Deutz o mocy 9 KM, a w 1948 r. otrzymał on napęd elektryczny o mocy 7,5 kW. W latach 1991–1995 przeprowadzono jego remont kapitalny i modernizację. Obecnie wydajność młyna wynosi 3 tony na dobę.

Właścicielem młyna, który od 10 pokoleń jest tradycyjnym zakładem rodzinnym świadczącym usługi dla ludności, jest pan Franciszek Pawlik z Tworkowa, który udostępnia zabytek do zwiedzania. Oprowadzając po nim barwnie opowiada o jego historii, a także metodach wytwarzania mąki, demonstrując jednocześnie pracę koła młyńskiego i wyjaśniając zasady jego funkcjonowania. Niezwykłą atrakcją dla dzieci może okazać się nie tylko samo zwiedzanie obiektu i obserwowanie jego pracy, ale również … zjeżdżanie na zjeżdżalni dla worków.

Tworkowski młyn to jeden z ostatnich młynów w Polsce, w których produkuje się mąkę na małą skalę tradycyjnymi metodami. Niezwykła atmosfera, tradycja oraz historia obiektu nierozerwalnie związana od setek lat z tą samą rodziną zainspirowała Damiana Adamczaka i Antoniego Kreisa do nakręcenia o nim filmu. Warto również zaznaczyć, iż nieopodal młyna znajduje się blisko 300-letni dom państwa Pawlików.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Historia

Młyn wodny to budowla z urządzeniem do przemiału ziarna na mąkę i kaszę, poruszanym za pomocą koła wodnego lub turbiny wodnej, usytuowana nad rzekami. W Europie, pierwotnie młyn, młyn zbożowy i koło wodne były synonimami. Nikt nie budował koła wodnego w innym celu niż do mielenia zboża, a jeśli budował młyn, to musiał być on poruszany kołem wodnym. Tak więc młyn, co najmniej od I w. p.n.e. oznaczał budynek zlokalizowany nad ciekiem wodnym, wyposażony w koło wodne zwane też młyńskim, w którym siła napędzająca mechanizmy mielące ziarno czerpana była z energii spiętrzonej wody. Dopiero w XII w. pojawiły się wiatraki i tak jak młyny, służyły wyłącznie do mielenia zboża. Do dziś pracą w obu tych typach urządzeń zajmują się młynarze.

W okresie zakładania manufaktur zarówno wiatraki, jak i młyny wodne zaprzężono także do innych robót (mieszania gliny, kowalstwa, piłowania drewna, foluszowania, etc.) i dopiero to pociągnęło za sobą konieczność określania przedmiotu obróbki. Mówiono więc wiatrak zbożowy lub młyn zbożowy. W XIX w. pojawiły się młyny parowe (produkowano je w USA i w Polsce) i wkrótce odeszły w przeszłość, wraz z wiekiem pary.

Współczesne młyny wyposażone są najczęściej w urządzenia zasilane energią elektryczną i dosyć często zajmują miejsce w budynkach po dawnych młynach wodnych. W dzisiejszych młynach nie ma konieczności dodawania określenia zbożowy, gdyż młyny przemysłowe – niezbożowe, z reguły stanowią część większej fabryki. Należy też zwrócić uwagę na to, że określenia młyna wynikają ze stosowania różnych rodzajów klasyfikacji. I tak określenia młyn wodny, wiatrowy (wiatrak), parowy, elektryczny mówią o rodzaju stosowanego napędu; określenia młyn zbożowy, węglowy, wapienny mówią o rodzaju mielonego surowca. Określenie młyn kulowy zaś informuje, że surowiec jest rozdrabniany przy pomocy stalowych kul, a nie jak w np. w wielu młynach zbożowych między kamieniami (tak jak w żarnach).

Zanim zaczęto budować młyny i wiatraki każda rodzina indywidualnie, korzystając z ręcznie napędzanych żaren, musiała produkować mąkę dla siebie. Rozwój miast stworzył zapotrzebowanie na usługi młynarskie a napęd wodny i wiatrowy a zwłaszcza elektryczny pozwoliły nie tylko ulżyć w pracy, ale i zwiększyć wydajność.

Dziś czynne zbożowe wiatraki lub młyny wodne należą do rzadkości. Ze swoją niewielką wydajnością (z reguły poniżej 100 ton/rok) mają znaczenie lokalne, ewentualnie jako atrakcja turystyczna. Takim właśnie unikatem jest młyn w Tworkowie.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Data powstania obiektu: 1914 r.

Dane teleadresowe

Młyńska 7
47-451 Tworków
place
50.012452, 18.229077 Skopiowano do schowka
N50º0'44.827", E18º13'44.677" Skopiowano do schowka

Cechy i udogodnienia

Zabytek techniki
Ogólnodostępny

Korzystając z tej strony akceptujesz, że w Twoim urządzeniu końcowym zostaną zainstalowane pliki cookies, które umożliwiają nam świadczenie usług. Brak zgody na pliki cookies oznacza, że pewne funkcjonalności strony mogą być niedostępne. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić te ustawienia. Więcej informacji znajdziesz w Polityce Cookies.