Zamek w Toszku
338/60 z 07.03.1960
Opis
Okazała niegdyś budowla, najpierw o charakterze obronnym, później rezydencjonalnym, stanowi współcześnie doskonałą siedzibę dla instytucji kultury działających w Toszku. Wszystkie ocalałe z budowli pomieszczenia są wykorzystywane dla szerzenia i promocji kultury.
Zamek to wspaniałe miejsce na organizację różnego rodzaju imprez, również plenerowych. Obiekt posiada ogromne sale z dobrą akustyką oraz duży dziedziniec. Obecnie na I piętrze budynku przybramnego mieści się biblioteka oraz czytelnia. Tam odbywają się wystawy plastyczne i wernisaże. Na parterze – w sali biesiadnej – odbywają się wieczorki poezji oraz zajęcia sekcji zainteresowań. Na parterze znajduje się również kawiarenka „Colonna”, która została otwarta z myślą o zwiedzających zamek turystach, a której nazwa nawiązuje do rodziny Collonów, którzy bardzo się dla zamku zasłużyli. W przebudowanych wnętrzach dawnych stajni znajdują się dwie ogromne sale bankietowe, w których organizowane są bankiety, koncerty, konkursy tańca oraz spotkania sekcji artystycznych działających przy Centrum Kultury „Zamek w Toszku”.
Najciekawszym obiektem zamku jest wysoka baszta widokowa, która zaprasza turystów, aby – oprócz pięknego widoku Ziemi Toszeckiej – zobaczyć teatrzyk kukiełkowy.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Źródła pisane potwierdzają istnienie grodu toszeckiego dopiero w 1222 r. Historycy twierdzą jednak zgodnie, że gród w Toszku istniał już z pewnością w XII w. Prawdopodobnie kasztelania powstała za panowania Bolesława Krzywoustego.
W okresie rozbicia dzielnicowego gród kasztelański w Toszku należał do kolejnych książąt śląskich z linii opolskiej, potem bytomsko-kozielskiej, linii cieszyńskiej i oświęcimskiej. Największe znaczenie osiągnął w okresie długiego panowania księcia toszeckiego Przemysława (z linii oświęcimskiej) w XV w., który to książę nie tylko odbudował zamek po zniszczeniach spowodowanych przez najazdy husyckie, ale również uczynił z niego swoją stałą, murowaną rezydencję.
W kolejnych wiekach toszecki zamek wielokrotnie zmieniał swoich właścicieli. Byli nimi książęta linii opolskiej, Habsburgowie i Redernerowie. Ci ostatni, po pożarze budowli w 1570 r. odbudowali ją i rozbudowali w stylu renesansowym, dobudowując zabudowania mieszkalne do budynku bramnego. Po Redernerach, w wyniku zawarcia związku małżeńskiego, zamek wszedł w posiadanie rodu Collonów, którzy władali nim niemal 100 lat. Kasprowi Colonnie zamek zawdzięcza kolejny okres świetności, przede wszystkim dzięki zasadniczej jego przebudowie w latach 1650–1666, co do dnia dzisiejszego upamiętnia inskrypcja nad budynkiem bramnym o treści: „CASPAR COMES COLONNA 1666”. W efekcie dobudowy nowych fragmentów mieszkalnych zamek obronny przemienił się w wygodną rezydencję magnacką, która nie miała sobie równych w tej części Górnego Śląska.
Po sprzedaży przez zasłużoną dla zamku rodzinę Collonów, w posiadanie posiadłości weszła rodzina Peterswaldów, a następnie Kotulińskich, i kolejno – Posadowskich i Eichendorffów. Joseph Eichendorff, wybitny poeta romantyczny, spędził tutaj swoje dzieciństwo, co później znalazło odzwierciedlenie w jego twórczości. Wspominany przez niego tak często „zamek ów na wzgórzu ciszy” jest najpewniej właśnie toszeckim zamkiem, bo poeta przebywał w nim w dzieciństwie wiele razy.
Zaledwie po kilku latach baron von Eichendorff sprzedał zamek w 1797 r. hrabiemu Franciszkowi Adamowi Gaschinowi. I tak jego właścicielami stali się Gaschinowie (w okresie 1797–1840), z którymi wiąże się najsławniejsza toszecka legenda o złotej kaczce. W 1811 r. na zamku wybuchł pożar, który doszczętnie strawił zabudowania mieszkalne. Starająca się wydostać z płomieni Gizela Gaschin, żona ówczesnego właściciela zamku, Leopolda Gaschina, zdołała zabrać złotą kaczkę siedzącą na 11 złotych jajkach, by w trakcie ucieczki zakopać ją w podziemnym przejściu. Wkrótce hrabina Gizela zmarła, a złotej kaczki dotąd nie odnaleziono.
Po wielkim pożarze zamek pozostał już ruiną, a Gaschinowie wybudowali sobie w Toszku pałac, wykorzystując materiały budowlane zniszczonego zamku. W 1840 r. sprzedali ruiny rodzinie Guradze.
Po II wojnie światowej Zamek pozostawał malowniczą ruiną. W latach 1957–1963 został częściowo odbudowany, stając się odtąd siedzibą toszeckich placówek kultury, m.in. Centrum Kultury „Zamek w Toszku”.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Ciekawostki
Na zamku organizowane są różnorodne imprezy w ramach projektu „Złote Średniowiecze na Zamku w Toszku”. Odbywają się turnieje rycerskie, pokazy walk rycerskich konnych, rzemiosła, śpiewu i tańca, jarmarki, festyny oraz inscenizacje teatralne.
Mają miejsce także koncerty, spektakle, wystawy oraz wieczorki poezji.
