Zamek w Toszku

Nr w rejestrze zabytków:
338/60 z 07.03.1960

Opis

Murowany zamek z XV w. wzniesiono w miejscu, w którym stały drewniane budowle obronne już w X–XI w. Budowla została częściowo zrekonstruowana w poł. XX w. i obecnie jest siedzibą Centrum Kultury „Zamek w Toszku”. Mieści się tu również kawiarnia „Collona”.

Okazała niegdyś budowla, najpierw o charakterze obronnym, później rezydencjonalnym, stanowi współcześnie doskonałą siedzibę dla instytucji kultury działających w Toszku. Wszystkie ocalałe z budowli pomieszczenia są wykorzystywane dla szerzenia i promocji kultury.

Zamek to wspaniałe miejsce na organizację różnego rodzaju imprez, również plenerowych. Obiekt posiada ogromne sale z dobrą akustyką oraz duży dziedziniec. Obecnie na I piętrze budynku przybramnego mieści się biblioteka oraz czytelnia. Tam odbywają się wystawy plastyczne i wernisaże. Na parterze – w sali biesiadnej – odbywają się wieczorki poezji oraz zajęcia sekcji zainteresowań. Na parterze znajduje się również kawiarenka „Colonna”, która została otwarta z myślą o zwiedzających zamek turystach, a której nazwa nawiązuje do rodziny Collonów, którzy bardzo się dla zamku zasłużyli. W przebudowanych wnętrzach dawnych stajni znajdują się dwie ogromne sale bankietowe, w których organizowane są bankiety, koncerty, konkursy tańca oraz spotkania sekcji artystycznych działających przy Centrum Kultury „Zamek w Toszku”.

Najciekawszym obiektem zamku jest wysoka baszta widokowa, która zaprasza turystów, aby – oprócz pięknego widoku Ziemi Toszeckiej – zobaczyć teatrzyk kukiełkowy.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Historia

Źródła pisane potwierdzają istnienie grodu toszeckiego dopiero w 1222 r. Historycy twierdzą jednak zgodnie, że gród w Toszku istniał już z pewnością w XII w. Prawdopodobnie kasztelania powstała za panowania Bolesława Krzywoustego.

W okresie rozbicia dzielnicowego gród kasztelański w Toszku należał do kolejnych książąt śląskich z linii opolskiej, potem bytomsko-kozielskiej, linii cieszyńskiej i oświęcimskiej. Największe znaczenie osiągnął w okresie długiego panowania księcia toszeckiego Przemysława (z linii oświęcimskiej) w XV w., który to książę nie tylko odbudował zamek po zniszczeniach spowodowanych przez najazdy husyckie, ale również uczynił z niego swoją stałą, murowaną rezydencję.

W kolejnych wiekach toszecki zamek wielokrotnie zmieniał swoich właścicieli. Byli nimi książęta linii opolskiej, Habsburgowie i Redernerowie. Ci ostatni, po pożarze budowli w 1570 r. odbudowali ją i rozbudowali w stylu renesansowym, dobudowując zabudowania mieszkalne do budynku bramnego. Po Redernerach, w wyniku zawarcia związku małżeńskiego, zamek wszedł w posiadanie rodu Collonów, którzy władali nim niemal 100 lat. Kasprowi Colonnie zamek zawdzięcza kolejny okres świetności, przede wszystkim dzięki zasadniczej jego przebudowie w latach 1650–1666, co do dnia dzisiejszego upamiętnia inskrypcja nad budynkiem bramnym o treści: „CASPAR COMES COLONNA 1666”. W efekcie dobudowy nowych fragmentów mieszkalnych zamek obronny przemienił się w wygodną rezydencję magnacką, która nie miała sobie równych w tej części Górnego Śląska.

Po sprzedaży przez zasłużoną dla zamku rodzinę Collonów, w posiadanie posiadłości weszła rodzina Peterswaldów, a następnie Kotulińskich, i kolejno – Posadowskich i Eichendorffów. Joseph Eichendorff, wybitny poeta romantyczny, spędził tutaj swoje dzieciństwo, co później znalazło odzwierciedlenie w jego twórczości. Wspominany przez niego tak często „zamek ów na wzgórzu ciszy” jest najpewniej właśnie toszeckim zamkiem, bo poeta przebywał w nim w dzieciństwie wiele razy.

Zaledwie po kilku latach baron von Eichendorff sprzedał zamek w 1797 r. hrabiemu Franciszkowi Adamowi Gaschinowi. I tak jego właścicielami stali się Gaschinowie (w okresie 1797–1840), z którymi wiąże się najsławniejsza toszecka legenda o złotej kaczce. W 1811 r. na zamku wybuchł pożar, który doszczętnie strawił zabudowania mieszkalne. Starająca się wydostać z płomieni Gizela Gaschin, żona ówczesnego właściciela zamku, Leopolda Gaschina, zdołała zabrać złotą kaczkę siedzącą na 11 złotych jajkach, by w trakcie ucieczki zakopać ją w podziemnym przejściu. Wkrótce hrabina Gizela zmarła, a złotej kaczki dotąd nie odnaleziono.

Po wielkim pożarze zamek pozostał już ruiną, a Gaschinowie wybudowali sobie w Toszku pałac, wykorzystując materiały budowlane zniszczonego zamku. W 1840 r. sprzedali ruiny rodzinie Guradze.

Po II wojnie światowej Zamek pozostawał malowniczą ruiną. W latach 1957–1963 został częściowo odbudowany, stając się odtąd siedzibą toszeckich placówek kultury, m.in. Centrum Kultury „Zamek w Toszku”.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Ciekawostki

Na zamku organizowane są różnorodne imprezy w ramach projektu „Złote Średniowiecze na Zamku w Toszku”. Odbywają się turnieje rycerskie, pokazy walk rycerskich konnych, rzemiosła, śpiewu i tańca, jarmarki, festyny oraz inscenizacje teatralne.

Mają miejsce także koncerty, spektakle, wystawy oraz wieczorki poezji.

Aktualna funkcja: Centrum Kultury "Zamek w Toszku"
Data powstania obiektu: XV w.

Dane teleadresowe

Zamkowa 10
44-180 Toszek
place
50.456270, 18.514667 Skopiowano do schowka
N50º27'22.572", E18º30'52.801" Skopiowano do schowka

Cechy i udogodnienia

Wstęp płatny
Kawiarnia/bistro
Parking
Toaleta
Możliwość zwiedzania
Punkt widokowy
Ogólnodostępny
Wstęp bezpłatny

Korzystając z tej strony akceptujesz, że w Twoim urządzeniu końcowym zostaną zainstalowane pliki cookies, które umożliwiają nam świadczenie usług. Brak zgody na pliki cookies oznacza, że pewne funkcjonalności strony mogą być niedostępne. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić te ustawienia. Więcej informacji znajdziesz w Polityce Cookies.