Kościół ewangelicko-augsburski pw. Zbawiciela w Tarnowskich Górach

Nr w rejestrze zabytków:
623/66 z 27.04.1966

Opis

Kościół Zbawiciela jest świątynią parafialną ewangelicko-augsburskiej parafii pod tym samym wezwaniem należącej do diecezji katowickiej.

Budowla reprezentująca obecnie styl neoromański została wzniesiona przez gminę ewangelicką w 1780 r. dzięki wsparciu finansowemu Hencklów, Larischów, Grustów, Bohmów oraz Schulzów. Jej budowniczymi byli architekt Christoph Worbs ze Strzelec oraz cieśla Jana Karola Henning z Opola. Kościół posiadał wieżę, na której w 1787 r. umieszczono zegar wykonany przez Franciszka Schmachela, zegarmistrza z Brynicy. Autorem projektu przebudowy kościoła, która nadał mu obecny kształt, był natomiast Adolf Seiffhart.

Charakterystyczną cechą wnętrza neoromańskiej jednonawowej świątyni są okalające całe wnętrze empory – jest to cecha często spotykana w kościołach ewangelickich. Centrum uwagi wiernych stanowi ołtarz, powstały wraz z przebudową budowli na przełomie XIX/XX w. i umieszczona nad nim kazalnica. Po lewej stronie znajduje się wolnostojąca chrzcielnica. Z XVII w. pochodzi płyta nagrobna Georga Friedricha von Wirbskiego (zm. 1670) z Kamieńca i Kochanowic, wystawiona przez jego żonę Annę Marię z domu Trachen von Birkaw.

W tylnej części świątyni (od ulicy P. Stalmacha), znajduje się zakrystia, natomiast w głównej fasadzie, skierowanej do rynku, uwagę zwraca potężna, ostro zwieńczona wieża, ciekawy, otoczony neoromańskimi kolumnami portal oraz lekko uwydatniony transept z pięknymi oknami: dużą rozetą oraz triforiami w dwóch poziomach.

W kościele Zbawiciela organizowane są co roku „Tarnogórskie Wieczory Muzyki Organowej i Kameralnej” (we współpracy z Urzędem Miejskim). Koncerty muzyki organowej odbywają się na 16-głosowych organach, które w 1904 r. zbudowała firma Schlag und Soehne. Instrument o pneumatycznej trakturze i dwumanuałowej klawiaturze z pedałem umieszczony jest na górnej emporze naprzeciwko ołtarza. Atrakcyjność tej imprezy wynika nie tylko z uwagi na artystów biorących w niej udział, ale również z uwagi na jej zlokalizowanie właśnie w świątyni Zbawiciela. Warto tutaj wspomnieć, iż I Tarnogórskie Wieczory Muzyki Organowej i Kameralnej odbyły się w 2004 r.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Historia

Współcześnie parafia ewangelicka w Tarnowskich Górach jest niewielka, ale nie zawsze tak było. Należy podkreślić, iż stanowi ona świadectwo wielokulturowej przeszłości miasta, którą tworzyli mieszkańcy różnych wyznań i różnych narodowości, wśród nich luteranie.

Swoimi korzeniami parafia sięga czasów kontrreformacji i jest najstarszą funkcjonującą parafią Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego RP na Górnym Śląsku. Powstała bowiem po 1742 r., gdy pruskim zarządzeniem królewskim zezwolono na ponowne zakładanie kościołów ewangelickich.

Parafia Zbawiciela w Tarnowskich Górach rozciągała się na terenie powiatów: bytomskiego, tarnogórskiego, katowickiego, zabrzańskiego i toszecko-gliwickiego. Wśród parafian było wiele znakomitości, m.in. hrabia Henckel von Donnersmarck oraz rodzina von Larischów.

W 1747 r. kupiec Fryschtatzki podarował gminie ewangelickiej dwa domy w północnej pierzei rynku, które zaadaptowano na tymczasową świątynię, a w 1780 r. przebudowano pod kierunkiem Christopha Worbsa, architekta ze Strzelec Opolskich, stale współpracującego z Hencklami von Donnersmarckami, którzy byli patronami parafii ewangelickiej. Za proboszcza Carla Webera, w 1842 r. podwyższono wieżę, a kościół poddano gruntownej renowacji.

Zupełna zmiana wyglądu świątyni nastąpiła w latach 1899–1900, za ks. Fedora Bojanowskiego. Obiekt powiększono wtedy i całkowicie przebudowano w stylu neoromańskim, wg projektu czynnego w Bawarii architekta Adolfa Seiffharta.

Po II wojnie światowej przy parafii pozostał tylko kościół i budynek przy ulicy Stalmacha oraz działka na nowy cmentarz. Pozostały majątek, w tym plebania znajdująca się przy rynku, zdewastowana i rozebrana w 1974 r., nigdy nie został zwrócony.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Uwagi

Kościół jest ogólnodostępny. Można go zwiedzać po uprzednim uzgodnieniu telefonicznym.

Data powstania obiektu: 1780 r.

Dane teleadresowe

Pawła Stalmacha 3
42-600 Tarnowskie Góry
Tel.: 32 769 13 99
Tel. kom.: 605 59 62 93
place
50.444842, 18.855768 Skopiowano do schowka
N50º26'41.431", E18º51'20.765" Skopiowano do schowka

Cechy i udogodnienia

Możliwość zwiedzania
Ogólnodostępny
Wstęp bezpłatny

Korzystając z tej strony akceptujesz, że w Twoim urządzeniu końcowym zostaną zainstalowane pliki cookies, które umożliwiają nam świadczenie usług. Brak zgody na pliki cookies oznacza, że pewne funkcjonalności strony mogą być niedostępne. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić te ustawienia. Więcej informacji znajdziesz w Polityce Cookies.