Dom Sedlaczka w Tarnowskich Górach
291 z 12.03.1950; 609/66 z 15.04.1966
Opis
Dom Sedlaczka to jedno z bardziej charakterystycznych miejsc na tarnogórskiej Starówce. Zwany również Winiarnią Sedlaczka, został wybudowany w XVI w. i do XIX w. pełnił funkcję siedziby Starostwa Ziemi Bytomskiej. Kamienica zaliczała się wówczas do najbardziej reprezentacyjnych budynków miasta. Posiadała wspaniałe wnętrza, renesansowe stropy oraz barokowe sklepienia, w jej narożniku czuwa skamieniała twarz jednego z rycerzy, którego surowy król Jan III Sobieski pokarał za niesubordynację. Nad wejściem do budynku znajduje się ozdobna dekoracja z herbem górniczym.
W budynku gościły m.in. koronowane głowy: Króla Jana III Sobieskiego wraz z Marysieńką, w drodze na odsiecz Wiednia w 1683 r., Króla Augusta II Mocnego wraz z hrabiną Cosel i Króla Augusta III, a także – podczas pobytu w Tarnowskich Górach – przebywali tutaj Johan Wolfgang Goethe, Julian Ursyn Niemcewicz i Józef Wybicki.
Imię kamienica zawdzięcza jednak Janowi Sedlaczkowi, który w 1786 r. urządził w niej winiarnię, która istnieje zresztą po dziś dzień, a w 1805 r. zakupił cały budynek.
Dzisiaj Dom Sedlaczka to miejsce zabytkowe i historyczne, nie tylko z uwagi na jego wiek, ale także z uwagi na instytucje, których siedzibę stanowi. Na piętrze mieści się bowiem muzeum, które gromadzi przedmioty związane z historią, sztuką, górnictwem kruszcowym i etnografią okręgu tarnogórskiego. Jego ekspozycja składa się z trzech wystaw stałych („Z dziejów Tarnowskich Gór”, „Jan III Sobieski” i „Kultura ludowa ziemi gwarków” oraz wystaw czasowych. Ponadto w jednej z tamtejszych sal, tzw. Sali pod Renesansowym Stropem, organizowane są spotkania naukowo-kulturalne. Na parterze i w piwnicach znajduje się natomiast Restauracja-Winiarnia „Sedlaczek”, której rodowód sięga końca XVIII w.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Według legendy człowiek o nazwisku Sedlaczek pojawił się w otoczeniu polskiego króla Augusta Mocnego II, który przejeżdżał przez Tarnowskie Góry razem z hrabiną Cosel. Wydarzenie to zostało nawet opisane przez mistrza pocztowego Hildenbranda w jego poemacie. Jednak zgodnie z danymi kronikarza Jana Nowaka nazwisko Sedlaczek pojawiło się w mieście już w 1599 r., kiedy to Jan Sedlaczek był właścicielem części pól górniczych. W 1700 r. natomiast w Tarnowskich Górach mieszkał Maciej Sedlaczek. Najbardziej znany przedstawiciel tej rodziny – Jan Sedlaczek – urodził się 24 maja 1756 r., najprawdopodobniej we Wrocławiu. Od 1786 r. w budynku starostwa prowadził kram, wyszynk i winiarnię. Dnia 1 listopada 1805 r. nabył on od starosty bytomskiego, hrabiego Erdmana Gustawa Henckel von Donnersmarck budynek dawnego starostwa za cenę 1800 talarów.
Następcą Jana był jego syn – Paweł (ur. 27 czerwca 1796 r.), honorowy obywatel miasta, który otrzymał kilka odznaczeń. Przy remoncie Domu Sedlaczka (który odziedziczył oczywiście po ojcu) jako pierwszy zastosował do pokrycia dachu papę. Obok winiarni prowadził także księgarnię. Zmarł w 1878 r. Spadkobiercą został wówczas wnuk Jana, Henryk, a po nim prawnuk Jana, Hugon. W 1887 r. podczas kolejnego remontu na ścianie winiarni pojawiły się portrety króla Augusta Mocnego i Aurory Königsmark (hrabiny Cosel).
W 1907 r. przedsiębiorstwo Sedlaczków zostało zamienione na spółkę z o.o. W 1922 r. jedynymi jej właścicielami zostali Karol Loeprecht i Paweł Lunów.
Źródło: peuk.fiiz.pl