Budynek poczty w Tarnowskich Górach
A/1632/96 z 30.04.1996
Opis
Tarnogórski budynek poczty został wzniesiony na początku XX w. na zakupionej od miasta za 44 tys. marek parceli. Prace budowlane, wykonywane pod kierunkiem architekta Kleinfelda, pochłonęły 180 tys. marek. Potężny, dwukondygnacyjny budynek reprezentujący styl neobarokowy z elementami secesyjnymi, został oddany do użytku w listopadzie 1909 r.
Wejście główne monumentalnego gmachu wiedzie przez ozdobny portal z piaskowca do hali głównej. Wnętrze poczty zdobiły w przeszłości herby Tarnowskich Gór i innych śląskich miast, w tym Bytomia, Chorzowa, Katowic, Gliwic i Wrocławia. Do czasów współczesnych z dawnego wystroju pozostały jedynie drobne elementy secesyjnej okładziny z zielonych kafli. Trzon obiektu stanowiła hala pocztowa. Oprócz niej na parterze znajdowały się również pokoje listonoszy, biuro inspektora poczty, kancelaria, sortownia i inne pomieszczenia. Na pierwszym piętrze zlokalizowane było natomiast mieszkanie służbowe dyrektora oraz centrala telefoniczna i telegraficzna.
Budynek poczty do dnia dzisiejszego spełnia swoje pierwotne funkcje, mieści się w nim bowiem siedziba Poczty Głównej w Tarnowskich Górach. Od początku swojego istnienia jest również jednym z najpiękniejszych i największych budynków publicznych w mieście.
Warto tutaj również dodać, iż gmach pocztowy przy ulicy Piłsudskiego nie był pierwszym w mieście, bowiem w 1883 r. wzniesiono tutaj gmach tzw. starej poczty. Należy także pamiętać, iż od lat 70. XIX w. aż do początku XX w. Tarnowskie Góry były tak naprawdę jednym wielkim placem budowy, a ich ozdobą stawały się wznoszone wówczas z wielkim rozmachem budynki użyteczności publicznej.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Utworzona w 1815 r. poczta Królestwa Polskiego była kontynuatorką dobrych tradycji Poczty Polskiej z czasów stanisławowskich. Rozwijała się szybko i prężnie, w związku z czym zaliczana była do najlepiej zorganizowanych instytucji Królestwa.
Transport listów, przesyłek i osób odbywał się za pomocą kilku rodzajów poczt: poczt pieszych, konnych, wózkowych, nadzwyczajnych poczt listowych (sztafet) i ekstrapoczt. Poczty piesze kursowały na bocznych traktach i służyły wyłącznie do przesyłania korespondencji i gazet. Na ważniejszych traktach kursowały znacznie szybsze poczty konne i poczty wózkowe jednokonne. W wypadkach wymagających szczególnego pośpiechu uruchamiane były nadzwyczajne poczty listowe, czyli sztafety. Poczty wozowe służyły do transportu osób i do transportów kupieckich.
Dzięki staraniom administracji poczt i poparciu rządu, liczba placówek pocztowych i długość traktów pocztowych ustawicznie wzrastała. W 1866 r. w Królestwie Polskim było 345 placówek pocztowych i ponad 6 280 wiorst traktów pocztowych.
Organizacja poczty w Królestwie Polskim uległa zmianie po wybuchu powstania listopadowego, kiedy to została ona podporządkowana wydziałowi cywilnemu Rządu Tymczasowego, a następnie wydziałowi administracji i policji Rządu Narodowego. W 1851 r. Dyrekcja Poczt Królestwa Polskiego została podporządkowana Głównemu Zarządowi Pocztowemu Cesarstwa. Dzięki staraniom Namiestnika i Rady Administracyjnej, utworzony wówczas XIII Okręg Pocztowy dostał się w 1858 r. bezpośrednio pod ich zwierzchnictwo, a w 1862 r. uniezależnił się zupełnie od kierownictwa rosyjskiego Departamentu Pocztowego.
Po upadku powstania styczniowego w 1863 r. rząd rosyjski ponownie odebrał Poczcie Polskiej autonomię. W 1867 r. podporządkowano na stałe poczty w Królestwie Polskim, Głównemu Zarządowi Poczt w Petersburgu jako Okręg Pocztowy Zachodni. Od tej pory polska poczta została poddana całkowicie obcej władzy. W 1912 r. w Królestwie Polskim czynnych było 770 placówek pocztowych (urzędy, oddziały i stacje) i 1 489 skrzynek pocztowych. Wszystkie one w okresie I wojny światowej zostały poddane władzy okupanta. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości najważniejszym zadaniem w zakresie działalności Poczty Polskiej stało się jej zjednoczenie i scalenie po wyzwoleniu spod trzech różnych zaborów. Zadania tego podjęło się powołane w 1919 r. dekretem Naczelnika Państwa Ministerstwo Poczt i Telegrafów. Wraz z jego działalnością, rozpoczął się nowy rozdział w historii polskiej poczty, który, poza okresem II wojny światowej, trwa aż po dziś dzień.
Źródło: peuk.fiiz.pl
