Stacja Kolejki Wąskotorowej w Stanicy
A/1477/92 z 01.03.1993
Opis
Budynek dworca kolei wąskotorowej w Stanicy został zbudowany pod koniec XIX w. Jego uroczyste otwarcie miało miejsce 25 marca 1899 r. Pociągi kursowały tędy regularnie do 1991 r., po czym cała linia wąskotorówki z Gliwic do Raciborza, licząca niegdyś 51 km, została zamknięta dla regularnego ruchu. Stacja w Stanicy jest jednak o tyle atrakcyjna, iż nadal żyje i choć budynek dworca pełni obecnie funkcje mieszkaniowe, po znajdujących się przy nim torach przejeżdżają dość często, zwłaszcza w okresie wakacyjnym, pociągi pełne turystów. Na samej stacji podziwiać można również zabytkowy tabor zgromadzony tutaj przez Towarzystwo Miłośników Kolei Wąskotorowej. Stoją tutaj dumnie lokomotywy, parowozy, wagony towarowe i osobowe, które stopniowo poddawane są pracom renowacyjnym. Z kolei przewozy turystyczne, odbywające się na trasie Rudy - Stanica - Rudy oraz Rudy - Paproć - Rudy to atrakcja istniejąca dzięki opiece Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Kuźni Raciborskiej.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Historia kolejki wąskotorowej przebiegającej przez Stanicę sięga końca XIX w. Jako pierwszą do użytku oddano w 1899 r. linię o długości 23,51 km z Gliwic przez Nieborowice do Rud Wielkich. Był to pierwszy etap projektu przewidującego doprowadzenie linii kolejowej aż do Raciborza. 28 lutego 1901 r. tor kolejowy dotarł do miejscowości Paproć. Natomiast 1 kwietnia następnego roku oddano do eksploatacji dalszy odcinek z Paproci do Markowic Raciborskich. Ostatni fragment linii budowanej etapami doprowadzono do Plani (obecnie Płoni) – dzielnicy Raciborza 17 maja 1903 r. Cała trasa z Gliwic do Raciborza przez Bojków, Nieborowice, Pilchowice, Stanice, Rudy, Szymocice, Nędzę i Babice liczyła łącznie 51 km.
Już w pierwszym roku swojego istnienia kolej przewiozła 279 646 pasażerów i 10 009 ton towarów. Należy podkreślić, że był to najwygodniejszy środek komunikacji pasażerskiej na trasie Gliwice - Racibórz. Podróż normalnotorowym pociągiem osobowym, z konieczną przesiadką w Kędzierzynie trwała ok. 2,2 godz. Kolej wąskotorowa, mimo że czas jazdy miała porównywalny, to obsługiwała 10 miejscowości pozbawionych do tej pory sprawnej komunikacji. Do 1945 r. z tego rodzaju transportu pasażerskiego korzystało ok. 700 tys. osób rocznie, a po II wojnie światowej aż do początku lat 60. już ponad milion. Rekord zanotowano w 1954 r., kiedy to przewieziono 1 834 400 pasażerów. W 1991 r., który był ostatnim rokiem funkcjonowania regularnego ruchu pod szyldem PKP, z usług tej kolei skorzystało 90 292 osób.
Dzisiaj po dawnej kolei pozostał jedynie liczący 6 km długości odcinek ze Stanicy przez Rudy do Paproci i obiekty z układem torowym w Rudach. Główne budynki dworcowe na stacjach w Stanicy, Nędzy i Paproci po zniszczeniach, których doznały w 1945 r., nieudolnie odbudowane zatraciły swój dawny wygląd.
Cała linia kolejowa z Gliwic do Raciborza Markowic została wpisana do wojewódzkiego rejestru zabytków i od 1 marca 1993 r. jest chroniona prawem. W ten sposób uczyniono pierwszy krok dla ratowania tego niezwykle interesującego systemu transportu szynowego, posiadającego bogatą, ponad 100-letnią historię.
Źródło: peuk.fiiz.pl
