Dom Ludowy w Sosnowcu
A-1271 z 07.12.1981
Opis
Pochodzący z początku XX w. Dom Ludowy jest jedynym obiektem na terenie Sosnowca wybudowanym w popularnym wówczas stylu zakopiańskim, który rozsławiony wtedy przez Stanisława Wyspiańskiego i Stanisława Witkiewicza, pretendował wręcz do stylu narodowego. W związku z tym stanowi doskonały przykład tego rodzaju architektury, wysunięty na północ kraju od źródła jej pochodzenia, którym było oczywiście Podhale.
Projektantami obiektu, który do dnia dzisiejszego zachował swoją świetność, byli dwaj warszawscy architekci: Karol Jankowski i Franciszek Lilpop. Dom Ludowy wzniesiono dla Warszawskiego Towarzystwa Kopalń Węgla i Zakładów Hutniczych. Nazywany „Gospodą w Niemcach” (wcześniejsza nazwa Ostrów Górniczych), obiekt posiadał bardzo bogate funkcje. Mieściła się w nim gospoda górnicza, biblioteka i czytelnia, sala balowa, sala bilardowa oraz teatralna. Otoczony terenem parkowym stanowił miejsce wypoczynku i rozrywki robotników kolonii „Niemce” i do wybuchu II wojny światowej pełnił rolę ośrodka życia społecznego i kulturalnego.
Po wojnie jego funkcja w sumie się nie zmieniła, mieściła się w nim bowiem siedziba domu kultury kopalni „Kazimierz – Juliusz”. W latach 70. obiekt został sprzedany i obecnie jest własnością prywatną. Mieści się tutaj szkółka drzew, wcześniej obiekt wykorzystywany był również jako gospoda i sala weselna.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Dom Ludowy od początku swojego istnienia aż do lat 70. XX w., kiedy to został przekazany w ręce prywatne, związany był z kopalnią „Kazimierz – Juliusz”. Początki działalności górniczej na terenie obszaru górniczego tej kopalni sięgają XIX w. W 1814 r. w pobliżu Kazimierza Górniczego (obecnej dzielnicy Sosnowca), na terenach osiedla Ostrowy Górnicze, uruchomiono odkrywkową kopalnię węgla „Feliks”, która w 1823 r. stała się kopalnią głębinową. Po wykonaniu szybu Feliks II, w 1877 r., rozpoczęto eksploatację pokładu Reden – tj. pokładu 510. Ponadto w rejonie kolonii Bory, około 2,5 km na wschód od kopalni „Kazimierz”, powstała kopalnia „Dorota”, która w latach 1829–1834 eksploatowała pokład Reden oraz pokłady grupy brzeżnej przy wykorzystaniu sztolni pochyłych.
W 1884 r. towarzystwo akcyjne pn. Warszawskie Towarzystwo Kopalń i Zakładów Hutniczych powstałe z zadaniem rozszerzania działalności górniczej, w związku ze stale wzrastającym zapotrzebowaniem na węgiel, oddało do eksploatacji nową, większą kopalnię o nazwie „Kazimierz” leżącą przy trasie intensywnie rozwijającej się Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Szyby nowej kopalni głębiono w latach 1879–1883, a w 1884 r. rozpoczęto regularną eksploatację.
Kopalnię „Juliusz” rozpoczęto budować w 1902 r. W 1914 r. uzyskano z niej pierwsze tony urobku węglowego. Po wykonaniu wyrobisk górniczych łączących kopalnię „Kazimierz” z kopalnią „Juliusz” w 1938 r., kopalnie te zostały połączone organizacyjnie w jedno przedsiębiorstwo pod nazwą kopalnia „Kazimierz – Juliusz”, która to nazwa przetrwała do chwili obecnej.
W okresie powojennym dokonano rozbudowy kopalni głębiąc dwa szyby peryferyjne „Maczki” i „Bory” oraz wybudowano nowe kompleksy BHP, oddano do użytku nowoczesną stację sejsmoakustyczną, dyspozytornię i Kopalnianą Stację Ratownictwa Górniczego.
W latach 70. przeprowadzono modernizację urządzeń wydobywczo-przeróbczych w ruchu „Juliusz” oraz urządzeń wyciągowych w ruchu „Kazimierz”, wraz z budową nowego zakładu przeróbki mechanicznej węgla.
Źródło: peuk.fiiz.pl
