Bazylika Katedralna pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Sosnowcu
A/1552/94 z 30.12.1994
Opis
Katedra pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Sosnowcu jest świątynią parafialną rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem, która położona jest na terenie dekanatu sosnowieckiego – Wniebowzięcia NMP, należącego do diecezji sosnowieckiej. Parafia ta erygowana została w 1899 r.
Powstały na przełomie XIX i XX w. neoromański trójnawowy kościół został wzniesiony z cegły przetykanej kamieniem na planie krzyża łacińskiego wg projektu architekta Karola Kozłowskiego. Nad jego kruchtą wznosi się potężna wieża, zwieńczona hełmem, jednym z wielu charakterystycznych symboli miasta.
Na szczególną uwagę zasługuje wnętrze świątyni, w którym znajdują się powstałe w latach 1904–1906 freski – sceny z historii Polski, wykonane przez Włodzimierza Tetmajera i Henryka Uziembło. Polichromia we wnętrzu katedry jest wpisana odrębną decyzją do rejestru zabytków ruchomych województwa śląskiego. To właśnie ona stanowi najcenniejszy element wystroju wnętrza bazyliki, aczkolwiek na szczególną uwagę zasługują także: liczne wizerunki świętych, bogato zdobiony ołtarz główny oraz witraże wykonane w latach 30. przez prof. Jana Bukowskiego.
Najciekawszym zewnętrznym elementem świątyni jest powiązana z nim od kilkudziesięciu lat, umieszczona na przykościelnym placu, kapliczka. Została ona tutaj postawiona dla upamiętnienia bitwy pomiędzy okolicznymi robotnikami a wojskiem carskim w czasie powstania styczniowego w 1863 r.
Na uwagę obok kościoła zasługuje ponadto budynek plebani zbudowany na początku XX w., również wg projektu Karola Kozłowskiego, a także mur oporowy z pomieszczeniami handlowymi, znajdujący się od północno-zachodniej strony kościoła katedralnego. Dokładna data powstania i nazwisko autora projektu nie są znane. Zbudowany jest z kamienia, podzielony na dwie części schodami prowadzącymi do głównego wejścia kościoła. Mur oporowy stanowi jednocześnie frontową elewację sklepów.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Sosnowcu pełniący obecnie rolę bazyliki katedralnej został wzniesiony w latach 1893–1901 wg projektu Karola Kozłowskiego. Z uwagi jednak, iż jego wyposażenie, w tym słynne cenne polichromie Tetmajera, powstawały do 1906 r., za datę powstania kościoła uznaje się lata 1893–1901. Zgodę zaborców na budowę uzyskano przez rozgłoszenie, że kościół ma być wotum dziękczynnym za uratowanie cara od śmierci w zamachu.
Uroczystej konsekracji dokonano w rok po utworzeniu tutejszej parafii – 8 sierpnia 1899 r. Jednak dopiero kilka lat później świątynia uzyskała wystrój wnętrza, który nadał jej specyficzny, patriotyczny charakter. Dzięki staraniom ówczesnego proboszcza – ks. Rocha Gilberta – ściany kościoła sosnowieckiego ozdobili wielcy polscy malarze – Włodzimierz Tetmajer (który jest m.in. autorem polichromii w katedrze wawelskiej) i Henryk Uziembło.
Mury sosnowieckiej katedry były świadkami wielu ważnych wydarzeń. To tutaj w 1919 r. za mąż wychodziła legenda polskiego kina – Pola Negri, tutaj tysiące wiernych w tetmajerowskiej polichromii przedstawiającej koronację Najświętszej Marii Panny podziwiało anioły w widoczny sposób stylizowane na polskie orły, tutaj wreszcie komunizm osiągnął swe apogeum, gdy lokalne władze w 1967 r. zamknęły łańcuchem dostęp do świątyni kardynałowi Stefanowi Wyszyńskiemu i przyszłemu papieżowi Karolowi Wojtyle.
Źródło: peuk.fiiz.pl
