Drewniany kościół pw. św. Bartłomieja w Smolnicy

Nr w rejestrze zabytków:
495/56 z 02.11.1956; 362/60 z 18.02.1969

Opis

Smolnica, leżąca dziś w powiecie gliwickim, w gminie Sośnicowice, jak sugeruje nazwa była miejscowością zamieszkałą tradycyjnie przez węglarzy i smolarzy. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z początków XIII w. W drugiej połowie w. XIV ustanowiono tu parafię. Nie wiadomo, kiedy powstał w Smolnicy pierwszy kościół, ani gdzie się znajdował. Obecna świątynia św. Bartłomieja powstała na samym początku XVII w. jako kościół luterański.

Drewniany kościół św. Bartłomieja znajduje się na cmentarzu. Obiekt ten wznieśli ewangelicy najprawdopodobniej w 1600 lub 1603 r. Niebawem Smolnica podupadła po wojnie trzydziestoletniej. W 1667 r. tutejsza świątynia stała się filialnym kościołem katolickiej parafii pilchowickiej. Nie wiemy natomiast, gdzie znajdował się w Smolnicy pierwszy kościół katolicki (który zapewne zniszczony został podczas wojny trzydziestoletniej). Najstarsze wzmianki o tutejszym kościele datowane są na 1376 i 1447 r. W obu występuje on jako świątynia parafialna. Jednak dalsze jego losy pozostają nieznane. Natomiast według najnowszych badań dendrochronologicznych obecny kościół pochodzi z lat 1776-77. Później był odnawiany w latach 1905–1906 oraz 1937-38. Po wzniesieniu (w latach 1975-79) nowego kościoła parafialnego NMP Królowej, przejął funkcję świątyni pomocniczej. Niestety, z biegiem lat stan techniczny tego obiektu był coraz gorszy. Początkiem zmian na lepsze stały się kompleksowe prace remontowe i konserwatorskie, zapoczątkowane w 2007 r. Obiekt ten, wzniesiony na kamiennej podmurówce, posiada konstrukcję zrębową. Ściany nawy wzmocnione są lisicami. Prostokątna nawa połączona jest z węższym, trójbocznie zamkniętym prezbiterium, które dobudowane zostało około przełomu XVII i XVIII w. Od północnej strony przylega do głównego korpusu zakrystia, powiększona w roku 1905. Od zachodniej znajduje się dobudowana na początku XVIII w. wieża o konstrukcji słupowej i pochyłych ścianach, z kruchtą w przyziemiu. Chór muzyczny wsparty jest na czterech słupach o bogatym profilowaniu. Dwuspadowy dach, jak również ściany kościoła pokryte zostały gontem. Ołtarz, który pochodził z pierwotnego kościoła katolickiego w Smolnicy, a później znajdował się w tutejszej świątyni, by w końcu (w zachowanych częściach) trafić do raciborskiego muzeum, stanowił typowy tryptyk, pochodzący z ok. 1470 r. Centralną część tej późnogotyckiej kompozycji tworzyły rzeźby św. Barbary, Matki Bożej z Dzieciątkiem oraz św. Doroty. W bocznych skrzydłach ołtarza znajdowały się figury dwunastu apostołów. Kościół w Smolnicy leży na Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego.

Źródło: slaskie.travel

Historia

Smolnica – starodawna wioska węglarzy i smolarzy – istniała na pewno już przed najazdem Tatarów. Świadczy o tym fakt, że w 1305 r. otrzymała prawo niemieckie, magdeburskie, aby umożliwić sprowadzenie osadników niemieckich. Pierwsze wzmianki o kościele parafialnym w Smolnicy pojawiły się w 1376 i 1447 r. Wieś Smolnicę zarejestrowano jako samodzielną parafię (w podziale biskupstwa – diecezji Wrocław) w ostatniej połowie XIV w. Również w spisie świętopietrza z 1447 r. figuruje ona jako samodzielna parafia.

Kościół pw. św. Bartłomieja został – według sprawozdania z wizytacji z 1687 r. – zbudowany około 1600 lub 1603 r. przez protestantów i przez kolejne wieki pełnił rolę świątyni parafialnej filialnej. Od XVII w. parafia Smolnica, jako filia korzystająca z pewnej autonomii, była połączona z parafią Pilchowice. Ponowne usamodzielnienie nastąpiło dopiero w 1943 r. W latach międzywojennych w pobliżu Smolnicy powstało osiedle Wilcze Gardło (obecnie dzielnica Gliwic). Z powodu wzrastającej liczby mieszkańców mały kościółek pw. św. Bartłomieja nie mógł pomieścić wiernych w czasie nabożeństw. Pomimo ogromnej potrzeby nowego kościoła, przystąpiono do jego budowy dopiero w 1973 r., pod przewodnictwem ks. radcy Jerzego Kulika, w oparciu o projekt inż. Zbigniewa Zawalskiego z Bytomia. Budowę kościoła ukończono w 1979 r., poświęcając go Matce Boskiej Królowej. Od tamtego czasu zabytkowy drewniany kościółek pw. św. Bartłomieja nie ma już statusu świątyni parafialnej i pełni funkcję kościółka cmentarnego.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Data powstania obiektu: 1600–1603 r.

Dane teleadresowe

Wiejska 72
44-153 Smolnica
place
50.250397, 18.569156 Skopiowano do schowka
N50º15'1.429", E18º34'8.962" Skopiowano do schowka

Cechy i udogodnienia

Architektura drewniana
Parking
Możliwość zwiedzania
Ogólnodostępny
Wstęp bezpłatny

Korzystając z tej strony akceptujesz, że w Twoim urządzeniu końcowym zostaną zainstalowane pliki cookies, które umożliwiają nam świadczenie usług. Brak zgody na pliki cookies oznacza, że pewne funkcjonalności strony mogą być niedostępne. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić te ustawienia. Więcej informacji znajdziesz w Polityce Cookies.