Muzeum im. Gustawa Morcinka w Skoczowie
176/60 (R/494/56) z 02.03.1960 r.; A-323/78 z 18.05.1978
Opis
Ekspozycja muzealna zajmuje trzy sale na parterze kamienicy, w tylnym trakcie. Pierwsza sala prezentuje ogólne informacje o pisarzu: portrety jego i rodziny, fotografie rodzinne, korespondencję, wycinki prasowe, notatki, maszynopisy, afisze, pamiątki ze spotkań z czytelnikami, muzealia związane z pracą nauczycielską i służbą wojskową. Osobny dział ukazuje Morcinka jako miłośnika zwierząt. W drugiej sali odtworzony został gabinet pisarza wyposażony w autentyczne meble i przedmioty osobiste. Trzecia sala prezentuje natomiast związki Morcinka ze Śląskiem i górnictwem. Eksponowane są kolejne wydania i tłumaczenia jego książek, zdjęcia okolic Śląska, wycinki prasowe oraz listy dzieci do pisarza.
Muzeum, oprócz ekspozycji dedykowanej samemu pisarzowi, prezentuje także zbiory ukazujące historię Skoczowa, pradzieje Śląska Cieszyńskiego, ze szczególnym uwzględnieniem wczesnośredniowiecznego grodziska w Międzyświeciu oraz rzemiosło cechowe Śląska Cieszyńskiego. Placówka posiada również księgozbiór Morcinka.
Przy muzeum działa Towarzystwo im. Gustawa Morcinka, zajmujące się m.in. organizacją sesji naukowych, obchodów rocznic, konkursów. Samo muzeum organizuje lekcje muzealne oraz projekcje filmów o pisarzu.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Gustaw (Augustyn) Morcinek urodził się 25 sierpnia 1891 r. w Karwinie na Śląsku Cieszyńskim. Był najmłodszym z czwórki rodzeństwa. Po śmierci ojca, spadł na niego ciężar utrzymania rodziny, w związku z czym rozpoczął pracę w kopalni. Miał wówczas 16 lat. W trzy lata później, gdy miał 19 lat, górnicy zebrali pieniądze na jego edukację i wysłali go do Polskiego Seminarium Nauczycielskiego w Białej. Morcinek zadebiutował w 1918 r. artykułem „Wspomnienia z przewrotu w listopadzie 1918 r.” zamieszczonym w „Dzienniku Cieszyńskim”. Przez jakiś czas publikował tam swoje artykuły, angażował się także w redakcję „Zarania Śląskiego”. Jednakże swoje najważniejsze utwory napisał na przełomie lat 20. i 30., zostając jedynym znaczącym śląskim, polskojęzycznym, prozaikiem okresu międzywojennego. Zofia Kossak nazwała go następcą Orkana i roztoczyła nad nim, w początkach jego kariery, opiekę literacką. Wdzięczny za pomoc Morcinek nazywał Kossak swoją „literacką matką chrzestną”. W latach 1939–1945 pisarz był więziony w hitlerowskich obozach koncentracyjnych, m.in. w Dachau. Swoją popularność jako pisarz zawdzięcza utworom poświęconym tematyce górniczej. W ten sposób pragnął spłacić zaciągnięty przed laty dług wobec przyjaciół. W utworach łączył autentyzm obserwacji z liryzmem i humorem.
Morcinek zmarł 20 grudnia 1963 r. w Krakowie. Do najważniejszych jego dzieł należą: Byli dwaj bracia (1928), Łysek z pokładu Idy (1945), Listy spod morwy (1946), Ludzie są dobrzy (1946), Wyrąbany chodnik (1947), Wyorane kamienie (1947), Uśmiech na drodze (1948), Inżynier Szeruda (1948), Pokład Joanny (1950), Ondraszek (1953), Jak górnik Bulandra diabła oszukał (1958, baśnie śląskie).
Pierwsze muzeum biograficzne Gustawa Morcinka powstało w byłym domu pisarza, który wybudował sobie za honorarium za „Wyrąbany chodnik”. Zostało ono otwarte w pierwszą rocznicę śmierci pisarza 20 grudnia 1964 r. w Słonecznej Willi przy ulicy Leśnej 2. Pomimo, iż placówka cieszyła się dużą popularnością, została ona zamknięta w 1974 r., a zbiory przeniesiono do Muzeum Śląska Cieszyńskiego, mieszczącego się w zabytkowej XVIII-wiecznej kamienicy. Zarządzeniem nr 84/81 z 16 września 1981 r. Wojewoda Bielski powołał z dniem 1 września 1981 r. Muzeum im. Gustawa Morcinka w Skoczowie, jako oddział Muzeum w Cieszynie. Jego otwarcie nastąpiło 20 grudnia 1986 r.
Źródło: peuk.fiiz.pl