Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Siewierzu
776/67 z 12.06.1967
Opis
Kościół jest świątynią rzymskokatolicką. Do XV w. pełnił funkcję kościoła parafialnego, później filialnego, obecnie pełni funkcję kaplicy cmentarnej.
Kościółek zbudowano z fundacji Piotra Dunina Własta – legendarnego budowniczego 70 kościołów. Miało to miejsce prawdopodobnie w 1144 r. (wg Jana Długosza) lub w 1164 r.
Świątynia to jednoprzestrzenny kościół emporowy – przykład budowli, które wznoszono w ośrodkach władzy kasztelańskiej, a których fundatorami byli władcy, dla których przeznaczona była empora, którą zajmowali podczas nabożeństw.
Budowla reprezentuje styl romański, posiada sklepienie burgundzkie, co potwierdza jej XII-wieczny rodowód. Świątynia jest murowana, z kamienia ciosanego, jednonawowa z półkolistą absydą, wzniesiona na planie prostokąta. Przy zachodniej ścianie zachowały się pozostałości empory, a w absydzie fragmenty dwuwarstwowej polichromii romańskiej i gotyckiej, z nieczytelnymi scenami figuralnymi. Do wnętrza kościoła prowadzi uskokowy portal, zamknięty półkoliście z prostokątnym otworem wejściowym. Dach jest dwuspadowy, pokryty gontem. Budowla mierzy 6 m x 9 m. Kościół od podłogi do szczytu dachu ma 13,2 m wysokości. Posiada wąskie, podobne do strzelnic okna o szerokości 15 cm, a wysokości 145 cm w świetle. Wymiary okien oraz jedne, małe drzwi przemawiają za tym, iż świątynia pełniła niegdyś rolę obronną. To właśnie w niej ludność siewierskiego grodu mogła się schronić w przypadku zagrożenia ze strony najeźdźców.
Od 2010 r. kościółek jest podświetlony białym światłem, które doskonale eksponuje jego architekturę. Świątynię można w związku z tym podziwiać również w nocy.
Od początku XIX w. wokół kościoła funkcjonuje cmentarz parafialny.
Kościółek, uderzający swoją prostotą, jest niezwykle cennym zabytkiem Siewierza. Z uwagi na swój średniowieczny rodowód i fakt, że budowla, którą możemy podziwiać dzisiaj, nie zmieniła się w zasadzie od 900 lat, zasługuje na miano jednej z perełek kulturalnych całego województwa śląskiego.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Szczegółowa historia kościoła pw. św. Jana Chrzciciela nie jest znana. Niestety, z uwagi na istnienie cmentarza, nie jest również możliwe przeprowadzenie badań archeologicznych potwierdzających historię romańskiego kościółka. Przypuszcza się jednak, że najpierw wokół kościoła znajdowała się osada targowa poświadczona w XII-wiecznych przekazach źródłowych. Po utworzeniu kasztelanii i budowie w Siewierzu grodu kasztelańskiego na początku XIII w., kościół znalazł się w jego obrębie lub ewentualnie na terenie podgrodzia.
Od czasu powstania do II poł. XIII w. kościół pełnił rolę świątyni grodowej i jedynego centrum parafii siewierskiej. Po nadaniu przez księcia opolskiego Władysława Siewierzowi praw miejskich w II poł. XIII w., kościół znalazł się poza granicami nowopowstałego miasta, lokowanego 2 km na północ od dawnego grodu. Część funkcji parafialnych przejął wówczas powstały wraz z lokacją miasta kościół pw. św. Macieja Apostoła. Kościół pw. św. Jana Chrzciciela został jednak w pełni pozbawiony funkcji parafialnych dopiero w XV w., stając się kościołem filialnym. Obecnie pełni rolę kaplicy cmentarnej.
Wiadomo, iż w siewierskiej świątyni odbył się 6 lipca 1233 r. synod biskupów polskich, w którym uczestniczyli m.in. opaci klasztorów benedyktyńskich w Tyńcu, Łysej Górze i Mogilnie, biskup wrocławski Tomasz i archidiakon opolski Reginald. Nie jest wiadomym dokładnie kiedy, ale kościół w swojej historii uległ dużemu pożarowi, w efekcie czego runęło sklepienie i nadwyrężone zostały ściany. W 1639 r. dzięki nieznanemu fundatorowi wzmocniono ściany masywnymi przyporami i podwyższono szczyty. Fundator ściągnął także dach żelazem i wsparł przyporami rozchylone mury, pokrył je dachem, ale zamiast sklepienia dał płaski sufit oraz dobudował kruchtę. W 1696 r. wzniesiono barokową wieżyczkę na sygnaturkę, wykonano drewniany sufit i dobudowano kruchtę, W latach 1947–1956 przeprowadzono prace konserwatorskie, odtwarzając sklepienie kolebkowe oraz usuwając elementy XVIII-wieczne. W 1993 r. przeprowadzono remont dachu, kładąc nowe poszycie z podwójnych gontów.
Źródło: peuk.fiiz.pl
