Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Siewierzu

Nr w rejestrze zabytków:
776/67 z 12.06.1967

Opis

Kościółek jest jednym z najstarszych obiektów sakralnych w Polsce. Wzniesiono go na początku XII w. w stylu romańskim. W latach 50. XX w. przebudowano go nadając mu pierwotną formę. Obecnie pełni rolę kaplicy cmentarnej.

Kościół jest świątynią rzymskokatolicką. Do XV w. pełnił funkcję kościoła parafialnego, później filialnego, obecnie pełni funkcję kaplicy cmentarnej.

Kościółek zbudowano z fundacji Piotra Dunina Własta – legendarnego budowniczego 70 kościołów. Miało to miejsce prawdopodobnie w 1144 r. (wg Jana Długosza) lub w 1164 r.

Świątynia to jednoprzestrzenny kościół emporowy – przykład budowli, które wznoszono w ośrodkach władzy kasztelańskiej, a których fundatorami byli władcy, dla których przeznaczona była empora, którą zajmowali podczas nabożeństw.

Budowla reprezentuje styl romański, posiada sklepienie burgundzkie, co potwierdza jej XII-wieczny rodowód. Świątynia jest murowana, z kamienia ciosanego, jednonawowa z półkolistą absydą, wzniesiona na planie prostokąta. Przy zachodniej ścianie zachowały się pozostałości empory, a w absydzie fragmenty dwuwarstwowej polichromii romańskiej i gotyckiej, z nieczytelnymi scenami figuralnymi. Do wnętrza kościoła prowadzi uskokowy portal, zamknięty półkoliście z prostokątnym otworem wejściowym. Dach jest dwuspadowy, pokryty gontem. Budowla mierzy 6 m x 9 m. Kościół od podłogi do szczytu dachu ma 13,2 m wysokości. Posiada wąskie, podobne do strzelnic okna o szerokości 15 cm, a wysokości 145 cm w świetle. Wymiary okien oraz jedne, małe drzwi przemawiają za tym, iż świątynia pełniła niegdyś rolę obronną. To właśnie w niej ludność siewierskiego grodu mogła się schronić w przypadku zagrożenia ze strony najeźdźców.

Od 2010 r. kościółek jest podświetlony białym światłem, które doskonale eksponuje jego architekturę. Świątynię można w związku z tym podziwiać również w nocy.

Od początku XIX w. wokół kościoła funkcjonuje cmentarz parafialny.

Kościółek, uderzający swoją prostotą, jest niezwykle cennym zabytkiem Siewierza. Z uwagi na swój średniowieczny rodowód i fakt, że budowla, którą możemy podziwiać dzisiaj, nie zmieniła się w zasadzie od 900 lat, zasługuje na miano jednej z perełek kulturalnych całego województwa śląskiego.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Historia

Szczegółowa historia kościoła pw. św. Jana Chrzciciela nie jest znana. Niestety, z uwagi na istnienie cmentarza, nie jest również możliwe przeprowadzenie badań archeologicznych potwierdzających historię romańskiego kościółka. Przypuszcza się jednak, że najpierw wokół kościoła znajdowała się osada targowa poświadczona w XII-wiecznych przekazach źródłowych. Po utworzeniu kasztelanii i budowie w Siewierzu grodu kasztelańskiego na początku XIII w., kościół znalazł się w jego obrębie lub ewentualnie na terenie podgrodzia.

Od czasu powstania  do II poł. XIII w. kościół pełnił rolę świątyni grodowej i jedynego centrum parafii siewierskiej. Po nadaniu przez księcia opolskiego Władysława Siewierzowi praw miejskich w II poł. XIII w., kościół znalazł się poza granicami nowopowstałego miasta, lokowanego 2 km na północ od dawnego grodu. Część funkcji parafialnych przejął wówczas powstały wraz z lokacją miasta kościół pw. św. Macieja Apostoła. Kościół pw. św. Jana Chrzciciela został jednak w pełni pozbawiony funkcji parafialnych dopiero w XV w., stając się kościołem filialnym. Obecnie pełni rolę kaplicy cmentarnej.

Wiadomo, iż w siewierskiej świątyni odbył się 6 lipca 1233 r. synod biskupów polskich, w którym uczestniczyli m.in. opaci klasztorów benedyktyńskich w Tyńcu, Łysej Górze i Mogilnie, biskup wrocławski Tomasz i archidiakon opolski Reginald. Nie jest wiadomym dokładnie kiedy, ale kościół w swojej historii uległ dużemu pożarowi, w efekcie czego runęło sklepienie i nadwyrężone zostały ściany. W 1639 r. dzięki nieznanemu fundatorowi wzmocniono ściany masywnymi przyporami i podwyższono szczyty. Fundator ściągnął także dach żelazem i wsparł przyporami rozchylone mury, pokrył je dachem, ale zamiast sklepienia dał płaski sufit oraz dobudował kruchtę. W 1696 r. wzniesiono barokową wieżyczkę na sygnaturkę, wykonano drewniany sufit i dobudowano kruchtę, W latach 1947–1956 przeprowadzono prace konserwatorskie, odtwarzając sklepienie kolebkowe oraz usuwając elementy XVIII-wieczne. W 1993 r. przeprowadzono remont dachu, kładąc nowe poszycie z podwójnych gontów.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Data powstania obiektu: ok. 1140 r.

Dane teleadresowe

Cmentarna
42-470 Siewierz
place
50.4556708, 19.2306165 Skopiowano do schowka
N50º27'20.415", E19º13'50.219" Skopiowano do schowka

Cechy i udogodnienia

Parking
Możliwość zwiedzania
Ogólnodostępny
Wstęp bezpłatny

Korzystając z tej strony akceptujesz, że w Twoim urządzeniu końcowym zostaną zainstalowane pliki cookies, które umożliwiają nam świadczenie usług. Brak zgody na pliki cookies oznacza, że pewne funkcjonalności strony mogą być niedostępne. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić te ustawienia. Więcej informacji znajdziesz w Polityce Cookies.