Kościół pw. św. Józefa i drewniana dzwonnica w Sadowie
R/493/56 z 02.11.1956; 408/60 z 15.03.1960; 94/76/A z 10.03.1978
Opis
Sadów, zwany też w gwarze śląskiej Sodowje, a po niemiecku Sodow, leży w gminie Koszęcin w powiecie lublinieckim. Tutejszy murowany kościół św. Józefa pochodzący z początku XIV w. jest jednym z najstarszych na Śląsku. Obok niego znajduje się drewniana dzwonnica, wzniesiona później, bo w XVII w. Ten właśnie obiekt sprawił, iż miejscowość znalazła się na Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego.
Sadowska parafia powstała na prawie polskim już w XIII w. W 1331 r. biskup Nanker konsekrował tutejszy kościół, którego ówczesna bryła najprawdopodobniej ograniczała się do obecnego prezbiterium. Kościół nosił wówczas wezwanie Wszystkich Świętych. W ciągu wieków świątynia kilkakrotnie zmieniała swój kształt. W okresie reformacji, jak wiele innych na Śląsku, przez pewien czas znajdowała się w rękach protestantów, którzy zresztą ją zdewastowali. Po powrocie do katolików była remontowana w 1671 r. Wówczas zmieniono wezwanie kościoła na św. Józefa. Także w XVII w. dobudowano do niego kaplicę św. Jadwigi. Z tego też okresu pochodzi barokowe wyposażenie kościoła, jak główny ołtarz św. Józefa oraz ołtarze boczne - Matki Bożej i św. Barbary, a także ambona i organy. W XVII w. wybudowano wolno stojącą na kamiennej podmurówce, drewnianą dzwonnicę. Obiekt ten, nakryty kulistym hełmem, w naszych czasach znalazł się na Szlaku Architektury Drewnianej. Parafia w Sadowie należała do bardzo dużych pod względem powierzchni i znajdowało się tu kilka kościołów filialnych, po części stanowiących zresztą cenne obiekty zabytkowe. W XIX w. na jej terenie leżały 34 wioski. Z biegiem czasu, na tym terytorium zaczęły się wyodrębniać nowe parafie. Rok 1868 przyniósł erygowanie parafii w Boronowie, rok później powstała parafia w Koszęcinie. W wieku XX nowi proboszczowie objęli kolejne parafie: w Olszynie, Cieszowej oraz Rusinowicach. W 1984 r. Sadów, oprócz parafii, stał się siedzibą dekanatu. W czasach nam bliższych, bo w r. 1994, sadowscy parafianie ufundowali trzy dzwony o imionach Anna, Maria i Kazimierz.
Źródło: sad.slaskie.travel
Historia
Parafia Sadowska utworzona została jeszcze na prawie polskim w poł. XIII w. z dodatkowym uposażeniem przy lokacji wsi. Figuruje w spisie świętopietrza w 1447 r. Kościołem tej rozległej parafii był stojący do dnia dzisiejszego kościół pw. św. Józefa, zbudowany z głazów polnych w 1331 r. Zamieszczona nad jego bocznym wejściem data (1331) wskazuje jednoznacznie rok jego konsekracji, dokonanej przez biskupa wrocławskiego ks. Nankiera. Wówczas nadano świątyni wezwanie Wszystkich Świętych. W okresie reformacji kościół znajdował się w rękach kaznodziejów protestanckich i został przez nich zdewastowany. Z tego też powodu w 1671 r. przeprowadzono prace związane z jego odbudową, po zakończeniu których świątynia została ponownie poświęcona, już pod wezwaniem św. Józefa. W XVII w., w okresie baroku, z fundacji rodziny Wierbskich, do kościoła dobudowano od strony północnej kaplicę św. Jadwigi.
Sadów przez stulecia był znaczącą samodzielną gminą i miejscowością. Parafia Sadów w XIX w. zajmowała największy od 1331 r. obszar, bo aż 225 km² i skupiała 34 wioski, przysiółki oraz 7 500 dusz, należąc pod tym względem do najliczniejszych w okolicy. Należało do niej pięć filialnych kościołów, najstarszy z nich zbudowany w 1609 r. na zamku w Koszęcinie. Następnym w kolejności był kościół w Boronowie (1611 r.), w Koszęcinie pw. św. Trójcy (1724 r.), w Cieszowej pw. św. Marcina (1751 r.), w Bruśku pw. św. Jana Chrzciciela (przed 1670 r.) oraz w Olsztynie pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (1888 r.). Prężnie rozwijało się w niej życie parafialne, kultura i oświata. Już w 1679 r. działała tutaj szkoła.
Od 1863 r. obszar parafii zaczął się zmniejszać w wyniku wydzielania z niej nowych parafii. Kolejno były to: Borowno (1868), Koszęcin wraz z kościołem zamkowym pw. Matki Boskiej Wniebowziętej, Drutarnia, Strzebiń, Łazy (1869), Olsztyn (1926), Cieszowa (1980) oraz Rusinowice (1985). W 1984 r. roku w wyniku powstania nowej diecezji gliwickiej utworzony został dekanat sadowski.
Źródło: peuk.fiiz.pl