Kościół pw. Matki Boskiej Bolesnej w Rybniku
491/56 z 02.11.1956; 546/66 z 05.02.1966
Opis
Kościół pw. Matki Boskiej Bolesnej jest świątynią parafialną rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem, która jest położona na terenie dekanatu Rybnik należącego do archidiecezji katowickiej.
Świątynia, zwana powszechnie przez rybniczan Starym Kościołem, została wzniesiona na przełomie XVIII/XIX w. wg projektu Franciszka Ilgnera. Jej poświęcenia dokonał prepozyt klasztoru cysterskiego z Rud, prałat o. Bernard Galbierz 15 listopada 1801 r. Proboszczem w tym czasie był ks. Feliks Reisner, a inspektorem budowlanym Irmer.
Murowany kościół reprezentuje styl barokowo-klasycystyczny. Budowla jest jednonawowa, posiada wieżę zwieńczoną od frontu kopulastym hełmem.
Wystrój wnętrza kościoła był kilkakrotnie zmieniany. Na początku składały się na niego sprzęty przeniesione z kościoła pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, który był wcześniej kościołem parafialnym. Po kilku latach sporządzono jednak nowy wystrój, który częściowo przetrwał do dnia dzisiejszego. Obecny wystrój kościoła spełniający wymogi Soboru Watykańskiego II wykonany został w 1965 r. Na szczególną uwagę zasługują późnogotyckie płaskorzeźby pochodzące z tryptyku stanowiącego niegdyś ołtarz w dawnym kościele farnym pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, które znajdują się obecnie w prezbiterium.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Udokumentowane początki rybnickiej parafii sięgają XII w. Jednak pierwszą świątynią parafialną nie był kościół pw. Matki Boskiej Bolesnej, a świątynia noszącą wezwanie Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny położona przy ulicy Gliwickiej. Dopiero w 1801 r. jej funkcję przejął nowo wybudowany kościół pw. Matki Boskiej Bolesnej.
Pierwszy parafialny kościół w Rybniku stał na Górce Kościelnej zwanej też Górą Cerekwicką, u zbiegu ulic Gliwickiej i Cegielnianej. Dokument pochodzący z 1223 r. stwierdza, że poświęcił go biskup wrocławski Żyrosław II, pełniący swój urząd w latach 1170–1198. Kościół musiał więc powstać najpóźniej w 1198 r. Jego fundatorem był książę opolsko-raciborski Mieszko I Plątonogi. Być może jednak przed fundacją Plątonogiego Rybnik posiadał jeszcze starszą świątynię. Ten problem mogą rozwiązać jedynie wykopaliska archeologiczne na Górce Kościelnej.
Drewniany kościół z końca XII w. został rozebrany, a w jego miejsce w 1450 r. postawiono świątynię murowaną. Składała się ona z kamienno-ceglanego prezbiterium i nawy głównej długiej na 20 i szerokiej na 8 m. Kościół posiadał również drewnianą dzwonnicę.
Potrzeba wzniesienia nowej świątyni narodziła się w Rybniku już pod koniec XVIII w., bowiem istniejący kościół „na górce” przestał już wystarczać dla powiększającej się coraz bardziej parafii. Najgłośniej sprawę tę podnosił ks. Feliks Reisner, który piastował urząd rybnickiego proboszcza od 1772 r. Wszyscy zgadzali się, że kościół przy ulicy Gliwickiej jest już za stary i za ciasny. Różnica zdań dotyczyła natomiast miejsca postawienia nowej świątyni. Rybnicki proboszcz ks. Feliks Reisner, burmistrz Jan Belling i większość rybniczan, chcieli, aby nowy kościół stanął bliżej rynku. Sprzeciwił się temu kategorycznie dawniejszy właściciel Rybnika hrabia Antoni Węgierski, którego przodkowie pochowani byli w prezbiterium dotychczasowego kościoła. Problem rozwiązano polubownie w 1796 r. Zdecydowano wówczas, że nowy kościół pw. Matki Boskiej Bolesnej powstanie bliżej rynku. Natomiast kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny zdecydowano się przeznaczyć na kaplicę cmentarną. W tym kształcie przetrwała ona do dnia dzisiejszego. Warto w tym miejscu dodać, iż jest ona najstarszym wzmiankowanym w kronikach kościołem parafialnym na Górnym Śląsku i nadal pełni funkcję kaplicy akademickiej.
Źródło: peuk.fiiz.pl
