Kolej wąskotorowa w Rudach
A/1476/92 z 01.03.1993
Opis
Stacja w Rudach została udostępniona do zwiedzania w 1994 r., a w tutejszym skansenie zgromadzono lokomotywy i wagony. Obiektami opiekowało się pierwotnie stowarzyszenie społeczne, obecnie zaś Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Kuźni Raciborskiej. Oprócz zwiedzania skansenu atrakcją jest przejazd kolejką lub drezyną na zachowanym, parokilometrowym odcinku. Na terenie stacji znajduję się także park linowy, miejsce na grilla i ognisko oraz punkt gastronomiczny. Stacja w Rudach od 2006 roku znajduje się na śląskim Szlaku Zabytków Techniki.
Obecnie turystyczna Kolejka Waskotorowa w Rudach kursuje na dwóch dostępnych trasach:
- Rudy - Stanica - Rudy
- Rudy - Rybnik Stodoły - Rudy
Historia
Kolej w Rudach Wielkich pojawiła się 25 marca 1899 r. Oddano wówczas do użytku linię wąskotorową (szerokość toru 785 mm) prowadzącą z Gliwic przez Nieborowice o długości 23,51 km. Był to pierwszy etap projektu przewidującego doprowadzenie linii kolejowej aż do Raciborza. 28 lutego 1901 r. tor kolejowy dotarł do miejscowości Paproć. Natomiast 1 kwietnia następnego roku oddano do eksploatacji dalszy odcinek z Paproci do Markowic Raciborskich. Ostatni fragment linii budowanej etapami doprowadzono do Plani (obecnie Płoni) – dzielnicy Raciborza 17 maja 1903 r. Cała trasa z Gliwic do Raciborza przez Bojków, Nieborowice, Pilchowice, Stanice, Rudy, Szymocice, Nędzę i Babice liczyła łącznie 51 km.
Już w pierwszym roku swojego istnienia kolej przewiozła 279 646 pasażerów i 10 009 ton towarów. Należy podkreślić, że był to najwygodniejszy środek komunikacji pasażerskiej na trasie Gliwice - Racibórz. Podróż normalnotorowym pociągiem osobowym, z konieczną przesiadką w Kędzierzynie trwała ok. 2,2 godz. Kolej wąskotorowa, mimo że czas jazdy miała porównywalny, to obsługiwała 10 miejscowości pozbawionych do tej pory sprawnej komunikacji. Do 1945 r. z tego rodzaju transportu pasażerskiego korzystało ok. 700 tys. osób rocznie, a po II wojnie światowej aż do pocz. lat 60. już ponad milion. Rekord zanotowano w 1954 r., kiedy to przewieziono 1 834 400 pasażerów. W 1991 r., który był ostatnim rokiem funkcjonowania regularnego ruchu pod szyldem PKP, z usług tej kolei skorzystało 90 292 osób.
Dzisiaj po dawnej kolei pozostał jedynie liczący 6 km długości odcinek ze Stanicy przez Rudy do Paproci i obiekty z układem torowym w Rudach. Główne budynki dworcowe na stacjach w Stanicy, Nędzy i Paproci po zniszczeniach, których doznały w 1945 r., nieudolnie odbudowane zatraciły swój dawny wygląd.
Cała linia kolejowa z Gliwic do Raciborza Markowic została wpisana do wojewódzkiego rejestru zabytków i od 1 marca 1993 r. jest chroniona prawem. W ten sposób uczyniono pierwszy krok dla ratowania tego niezwykle interesującego systemu transportu szynowego, posiadającego bogatą, ponad 100-letnią historię.
Źródło: peuk.fiiz.pl