Szyb "Andrzej" w Rudzie Śląskiej
A-1226/78 z 22/03/1978
Opis
Szyb „Andrzej” wykonany jest w układzie pionowym, o przekroju beczkowatym o wymiarach 5 230 x 4 820 mm w obudowie z cegły z prowadnikami dębowymi z przedziałem drabinowym. Zabytkowy budynek szybu (tzw. budynek nadszybia) wykonany jest w układzie pionowym, o przekroju beczkowatym o wymiarach 5 230 x 4 820 mm w obudowie z cegły z prowadnikami dębowymi z przedziałem drabinowym. Jest to nietypowy rodzaj budowli, bowiem jest to czworokątna baszta typu „Małachow” (tzw. małachowska), przypominająca część zamku obronnego. Budynek nadszybia jest murowany, ceglany na podstawie kwadratu o boku 14 m. Wysokość budynku nadszybia wynosi 23,4 m (pierwotnie dach miał 4,4, m co łącznie dawało wysokość 28 m). Grubość murów do wysokości 5,5 m wynosi 1300 mm, następnie do wysokości 17,8 m (do poziomu pomostu kół linowych) grubość wynosi 1030 mm, powyżej grubość wynosi 510 mm. Wieża ma fundamenty sięgające ok. 6 m poniżej poziomu terenu.
Obiekt posiada trzy części: parterową, związaną z zabudową uzupełniającą, piętrową, z dużymi oknami oraz poddasza rytmizowaną małymi okienkami wraz z koroną (krenelażem).
W latach 2004–2009 miasto Ruda Śląska przeprowadziło rewitalizację obiektu. Odnowiona została elewacja z czterech stron oraz nałożono nowy dach. Z pierwotnego wyposażenia wnętrza do czasów dzisiejszych nie zachowało się niestety nic. Obiekt wygląda jednak z zewnątrz reprezentatywnie i na pewno warto go zobaczyć.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Pierwotnie szyb „Andrzej” nosił nazwę szyb „Aschenborn”, od nazwiska dyrektora kopalni Gottessegen Adolfa Aschenbora. Budowla stanowiła bowiem część powstałej w 1802 r. kopalni „Gottessegen” („Błogosławieństwo Boże”), która zresztą stała u podstaw bujnego rozwoju Wirka w XIX w.
Budowę opisywanego tutaj szybu rozpoczęto w 1870 r. W 1900 r. od strony zachodniej do budynku dobudowano halę maszyny wyciągowej wraz z magazynem podręcznym i rozdzielnią. Od południa znajdowała się sortownia (pierwotnie konstrukcji drewnianej), która spłonęła w 1915 r., zaś od strony północnej kotłownia, maszynownia, wydział elektryczny oraz budynek warsztatu mechanicznego. Pomiędzy kotłownią a szybem wiodły tory kolejki wąskotorowej. Od strony zachodniej zlokalizowany był basen osadnikowy (tzw. osadnik) oraz łaźnia.
W 1921 r. kopalnię „Gottessegen”, w której działał szyb „Andrzej”, włączono do spółki prawa angielskiego The Henckel von Donnersmarck-Beuthen Estate Limited. Po podziale Górnego Śląska i włączeniu Wirka do Polski nazwa kopalni została spolszczona na „Błogosławieństwo Boże”. Ta wirecka, jedna z najstarszych na terenie dzisiejszego miasta Ruda Śląska, kopalnia węgla kamiennego została zamknięta w 1926 r., ale po 1945 r., po przejęciu szybu pod spolszczoną nazwą „Andrzej” przez kopalnię „Wanda-Lech”, wznowiono w nim na bardzo niewielką skalę wydobycie węgla nie sortowanego. Ruch w szybie został ostatecznie zamknięty w 1969 r. W 1976 r. otwór szybowy został zasypany i zabezpieczony, a teren wokół przejęła PKS zakładając na nim bazę samochodową. Wieża nadszybia, bez wyposażenia, została w 1978 r. objęta prawną ochroną przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Jako zabytek górnictwa została również umieszczona w rejestrze Komisji Głównej Muzealnictwa i Ochrony Zabytków Górnictwa przy Zarządzie Głównym Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Górnictwa.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Uwagi
Wieża szybu „Andrzej” nie jest udostępniona do zwiedzania, można ją podziwiać jedynie z zewnątrz. Samochód lub autokar można zostawić niemal pod samym szybem.
