Kościół pw. św. Józefa w Rudzie Śląskiej
A/8/99 z 30.04.1999
Opis
Kościół pw. św. Józefa jest świątynią parafialną rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem, która jest położona na terenie dekanatu Ruda Śląska należącego do archidiecezji katowickiej.
Powstała na początku XX w. świątynia reprezentuje styl neoromański. Jej projektantem był berliński architekt August Menken oraz brat żony hrabiego Ballestrema – Jan de Poelnitz. Architekci stworzyli swoje dzieło wzorując się na bazylice San Lorenzo di Campo Verano w Rzymie oraz na nadreńskich świątyniach romańskich, nawiązując w ten sposób do włosko-niemieckich korzeni rodu Ballestremów – fundatorów obiektu.
Budową kierował doświadczony budowniczy kościołów na Śląsku, Kremer z Gliwic wraz z zespołem specjalistów: roboty murarskie prowadzili mistrzowie Koenig oraz Albert i Gustaw Kochela, roboty ciesielskie – mistrz stolarski Koce, roboty ślusarsko-kowalskie prowadził Antoni Sieroń z Rudy. W jego warsztatach wykonane zostały elementy kowalstwa artystycznego. Prace rzeźbiarsko-kamieniarskie powierzono sprowadzonym z Berlina i Włoch artystom. Materiały budowlane pochodziły z hrabiowskiej, miejscowej cegielni „Karol Emanuel”, a kierowanej przez Saldego z Rudy. Generalny nadzór nad realizacją budowy sprawowali: wspomniany już August Menken, radca budowlany i współprojektant Jan Joachim de Poelnitz oraz pełnomocnik hrabiego Franciszek Pieler I.
Świątynia została wzniesiona na planie krzyża łacińskiego z cegły na kamiennym cokole z ceramicznym detalem. Posiada jedną wieżę, kwadratową, która jest usytuowana asymetrycznie z boku fasady.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
W 1800 r. rodzina Ballestremów weszła w posiadanie dóbr górnośląskich przekazanych jej przez rodzinę v. Stechow (Fideicommis), która zarządzała dobrami z terenu Pławniowic. Majorat obejmował wówczas Pławniowice, Rudę oraz Biskupice. Minęło już 160 lat, odkąd regencja wymienionych posiadłości oddała pierwszą rudzką kopalnię „Brandenburg” do eksploatacji. Te dwa wydarzenia uczczono uroczyście 18 lipca 1900 r., gdy hrabia Franciszek Karol von Ballestrem oświadczył publicznie, że pragnie pozostawić po sobie trwały pomnik i wybudować nowy kościół w Rudzie. Podobnie uczynił wcześniej jego zmarły ojciec, hrabia Karol Wolfgang von Ballestrem, fundując wybudowanie kościoła pw. Matki Boskiej Różańcowej i kaplicy pw. św. Józefa. Franciszek Karol pragnął też otoczyć opieką religijną zarówno swoich pracowników i ich rodziny, jak również i mieszkańców Rudy. Ponadto chciał ułatwić odłączenie Rudy od parafii Biskupice, by utworzyć nową parafię w Rudzie, co z biegiem lat stało się uzasadnioną koniecznością.
Początkowo plan zakładał rozbudowanie kaplicy pw. św. Józefa, ostatecznie jednak zdecydowano się na wzniesienie nowej świątyni. W dzień św. Barbary w 1901 r., w obecności rodziny hrabiowskiej, pełnomocnika Franciszka Pielera I, zwiadowcy kopalni Bocka, górników i ich rodzin, ks. proboszcz Augustyn Bertzik z Biskupic poświęcił kamień węgielny i w kwietniu 1902 r. przystąpiono do budowy nowego kościoła. Budowę realizowano z prywatnych funduszy hrabiego, według jego własnych planów i życzeń przez 29 miesięcy, tj. od kwietnia 1902 r. do września 1904 r. 4 października 1904 roku ks. dziekan Emil Korus z parafii świętochłowickiej dokonał benedykcji, a po 9 miesiącach, 21 czerwca 1905 r. ks. kardynał Georg Kopp z Wrocławia uroczyście konsekrował kościół. Świątynia jednak była prywatną własnością fundatora, co uniemożliwiało powstanie parafii. Ostatecznie znaleziono wyjście z patowej sytuacji – 29 sierpnia 1905 r. ks. kardynał Georg Kopp wydał akt erekcyjny o utworzeniu w Rudzie parafii, lecz z zastrzeżeniem, że decyzja wejdzie w życie dopiero 1 listopada 1906 r., tj. po 14 miesiącach. W tym właśnie czasie hrabia Franciszek von Ballestrem przekazał kościół tworzącej się parafii rudzkiej, która w ten sposób stała się pierwszą parafią w Rudzie, gdyż wcześniejszy kościół pw. Matki Boskiej Różańcowej był jedynie kuracją.
Dekretem Metropolity Katowickiego, arcybiskupa Damiana Zimonia, dnia 30 kwietnia 2010 r. kościół pw. św. Józefa został podniesiony do rangi archidiecezjalnego sanktuarium św. Józefa.
Źródło: peuk.fiiz.pl
