Kościół pw. św. Jana Chrzciciela na Ostrogu w Raciborzu
1982/72 z 15.01.1973
Opis
Kościół pw. św. Jana Chrzciciela jest świątynią parafialną rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem położonej na terenie dekanatu raciborskiego położonego w diecezji opolskiej.
Reprezentująca styl neogotycki świątynia pochodzi z XIX w., aczkolwiek nadal trwają spory co do dokładnej daty jej budowy. Zgodnie z wojewódzkim rejestrem zabytków, czas jej powstania to 1836 r., chociaż niektóre źródła podają czas budowy na lata 1856–1866.
Budowlę wzniesiono wg projektu architekta Staatza z Kolonii. Świątynia jest w kształcie krzyża i posiada nawę poprzeczną i dwie nawy boczne, a także wieżę. Jest wzorowana na XIII-wiecznej katedrze we Fryburgu Bryzgowijskim w Badenii-Wirtembergii, która uważana jest za arcydzieło średniowiecznego gotyku. W transepcie kościoła zwracają uwagę przepiękne witraże z około 1900 r., w tym niezwykle sugestywny „Sąd ostateczny” mistrza Franza Borgiasa Mayera z Monachium.
Istotnym elementem kościoła jest umieszczony w szczytowej części bocznego ołtarza Krzyża Świętego obraz cierpiącego Chrystusa, który pochodzi z przełomu XVII i XVIII w. Został namalowany na desce przez nieznanego autora i jest wzorowany na twórczości włoskich mistrzów Il Volterrano oraz Palloniego. Przedstawia oblicze umęczonego Chrystusa – cierniem ukoronowanego, ubiczowanego, z przebitym, krwawiącym prawym bokiem. To właśnie z uwagi na obraz Chrystusa w XIX i XX w. kościół na Ostrogu stał się celem licznych pielgrzymek. Kult Jezusa ostrogskiego, zwanego Raciborskim Cierpiętnikiem, i cuda, które za Jego wstawiennictwem się tu dokonały, poświadczają liczne przekazy źródłowe oraz wota dziękczynne. Słynny polski podróżnik i etnograf Lucjan Malinowski stawiał Ostróg obok sanktuariów w Piekarach Śląskich i Częstochowie.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Pierwotnie na miejscu parafii znajdowała się kasztelania i zamek, gdzie prawdopodobnie istniała kaplica pw. św. Jana (stąd też wzięło się stosunkowo rzadkie na Śląsku wezwanie św. Jana Chrzciciela). W 1288 r. biskup wrocławski Tomasz II powołał kapitułę kolegiacką przy kaplicy pw. św. Tomasza Kantuaryjskiego znajdującej się przy zamku książąt raciborskich. Kapitułę w 1416 r. przeniesiono do kościoła parafialnego pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. W 1817 r. przy kaplicy św. Jana został ustanowiony osobny duszpasterz, a sama parafia powstała 17 sierpnia 1820 r. Z parafii w 1932 r. usamodzielniła się parafia pw. św. Paschalisa w Raciborzu-Płoni.
Początkowo pierwotna świątynia funkcjonowała, podobnie jak w Strzegomiu, Wleniu oraz Opolu jako kościół grodzki (poza obrębem fortyfikacji grodowych). W 1307 r. kościół był drewniany i nie posiadał praw parafialnych. Brak murowań można wyjaśnić tym, że wówczas nie tolerowano w bezpośrednim sąsiedztwie zamku murowanych domów Bożych. Powodem tego była możliwość schronienia się w nich wdzierających się wrogów. Drewniany kościół spłonął prawdopodobnie w czasie wielkiego pożaru w 1574 r. Możliwe jednak, że doszczętnie zniszczył go dopiero pożar z 1637 r. Po nim świątynia została odbudowana przez hrabiego Jerzego Oppersdorfa, właściciela raciborskich posiadłości zamkowych. W 1649 r. biskup dokonał konsekracji nowego kościoła oraz trzech ołtarzy.
W miarę upływu lat i zmieniania się kapelanów, rozbudowywano i wzbogacano wnętrze, teren wokół kościoła, powiększano okna, w 1730 r. wstawiono organy oraz rozbudowano wieżę. Kościół posiadał główny ołtarz, wystawiony ku czci św. Dziewicy i patrona. Znajdowały się tam także dwa mniejsze ołtarze – przy wejściu Imienia Jezusa i po lewej stronie ołtarza głównego.
W XIX w. zdecydowano się na wzniesienie nowego kościoła obok już istniejącego, przede wszystkim z uwagi na jego pogarszający się stan oraz rosnącą liczbę wiernych. Stary kościół, wybudowany w stylu barokowym, przeniesiono natomiast do Zawady Książęcej. Tam stał do 1993 r., kiedy to uległ spaleniu po uderzeniu pioruna.
W 1945 r. podczas II wojny światowej kościół został zbombardowany, jednak wiele elementów dawnego wystroju ocalało. Zachowane zostały witraże firmy Mayer z Monachium. W 1997 r. w lipcu świątynia została zalana przez wielką powódź. Poziom wody we wnętrzu kościoła przekroczył metr. W wyniku nasiąknięcia zawalił się jeden z drewnianych ołtarzy. Po ustąpieniu wody, przystąpiono do usuwania uszkodzeń, osuszania ścian oraz odrestaurowano ławki i dolne części ołtarzy.
Źródło: peuk.fiiz.pl
