Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Przyłęku
414/67 z 21.06.1967; 225/76/A z 25/01/1978; 373 z 14/01/1957
Opis
Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Przyłęku Szlacheckim jest świątynią parafialną rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem, która położona jest na terenie dekanatu szczekocińskiego należącego do diecezji kieleckiej.
Zabytkowy kościół w Przyłęku zasługuje na szczególną uwagę przede wszystkim z uwagi na swoje niezwykle bogate wnętrze. Jego centralne miejsce zajmuje XVIII-wieczny, barokowy ołtarz główny, rozciągający się przez całą szerokość prezbiterium. Jest on przestrzenny, kolumnowy, bogato zdobiony dekoracją rzeźbiarską o charakterze ornamentalnym. Pośrodku jego dolnej kondygnacji ustawiona jest na podwyższeniu sarkofagowa mensa, wysunięta do przodu. W polu centralnym retabulum znajduje się płytka prostokątna wnęka, zamknięta łukiem koszowym, a w niej rama na obraz – Chrzest Chrystusa. Ołtarz jest bogato zdobiony rzeźbami – św. Stanisława, św. Wojciecha, św. Katarzyny i św. Barbary. Ponadto w wyposażeniu świątyni uwagę zwracają:
- ołtarz św. Franciszka, w nim obraz Świętego, a pod – krypta grobowa, w której spoczywa m.in. fundatorka kościoła;
- ołtarz św. Stanisława z cennym XVIII-wiecznym wizerunkiem Świętego;
- wykonana z rzeźbionego kamienia malowana chrzcielnica, pochodząca w drewnianego kościoła wybudowanego w 1635 r.;
- pochodzące ze starego kościoła rzeźby: św. Antoniego i św. Franciszka, wykonane z polichromowanego, złoconego drewna;
- malowana i rzeźbiona drewniana kropielnica;
- prospekt organowy, wykonany z polichromowanego drewna, ufundowany w 1770 r.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Pierwszy drewniany kościół w Przyłęku Szlacheckim został wzniesiony w 1412 r. Parafię erygowano rok później. W II poł. XVI w. świątynia została zamieniona przez burgrabiego krakowskiego Mariana Przyłęckiego na zbór ariański. Następcy innowiercy wybudowali nowy kościół w 1635 r., który służył tutejszej parafii przez 139 lat.
Obecny, murowany kościół został wzniesiony w latach 1774–1780 kosztem Justyny z Raczyńskich Moszczeńskiej, kasztelanowej santockiej. W poznańskim ratuszu w galerii wizerunków wielkopolskiej szlachty, znajduje się jej portret, a na jego odwrocie napis: „Justyna z Raczyńskich Moszczeńska (Kasztelanowa Santocka) Kollatorka i Fundatorka Przyłęckiego Kościoła 1774 – Kościół postawiony wyłącznie jej kosztem. Przepiękny zabytek. Zbudowany przez architektów włoskich, kościół ten stoi na wzniesieniu. Wokół tego wzniesienia płynie rzeka Pilica. Justyna była dziedziczką sławy najprzedniejszych wielkopolskich domów, córką Franciszka Raczyńskiego herbu Nałęcz i Komornikównej Kujawskiej Marianny z Lubrańca Dębskiej herbu Godziemba. W 1728 r., mając 17 lat, oddała rękę Stefanowi Moszczeńskiemu, który był synem Aleksandra herbu Nałęcz i Teresy z Cieleckich herbu Zaręba. Stefan Moszczyński był dziedzicem Ćmachowa, Lip, Czesławic i Białośliwia w poznańskim. W 1769 r. został kasztelanem santockim, kasztelanowa santocka jako wdowa opuściła Wielkopolskę i osiadła w dobrach Przyłęckich odziedziczonych po swoim dziadku Janie z Lubrańca Dębskich. Frontem na południe wybudowała własnym kosztem kościół pod ołtarzem kaplicy św. Franciszka Ksawerego grób dla siebie jako wdowy i dla plebanów zastrzegła. Fundatorka do wielkiego ołtarza zamówiła obraz św. Jana pędzla sławnego wówczas Czechowicza Szymona. Justyna z Raczyńskich Moszczeńska była osobą długowieczną i do ostatnich dni niezwykle aktywną. Odbyła ona pielgrzymkę do Rzymu, podczas której uzyskała przywileje dla kościoła”.
Kościół został rozbudowany w 1810 r. poprzez dobudowanie do niego kruchty. Dziesięć lat później świątynia została otoczona murem z dwiema dzwonnicami we frontowych narożach. Kościół był kilkakrotnie odnawiany, m.in. w 1886 i 1906 r.
Źródło: peuk.fiiz.pl
