Kapliczka w Podzamczu

Nr w rejestrze zabytków:
773/67 z 17/06/1967

Opis

Barokowa kapliczka została wzniesiona w XVI w. i przebudowana z materiałów pozyskanych z XIX-wiecznej rozbiórki zamku. Znajduje się w niej żelazna kula działowa z XVIII w., na frontonie zaś obraz Matki Bożej z Jezusem.

Barokowa kapliczka pochodzi prawdopodobnie jeszcze z XVI w., ale swój obecny kształt zawdzięcza ona gruntownej przebudowie przeprowadzonej w XIX w.

Kaplica jest murowana z kamienia, otynkowana z wieżyczką, wewnątrz sklepiona, posiada kamienny portal renesansowy. W kaplicy znajduje się również żelazna kula działowa z XVIII w., która wpadła do kaplicy zamkowej w trakcie oblężenia zamku oraz zwornik (klucz) wieńczący sklepienie kaplicy zamkowej. Z kulą tą związana jest legenda mówiąca, że podczas najazdu szwedzkiego wpadła ona do kaplicy nie powodując żadnych zniszczeń. Znajdują się tu również rzeźby aniołów i gotycka – Najświętszej Panienki. Na frontonie kaplicy znajduje się obraz przedstawiający wizerunek Matki Bożej z Jezusem. Historia tego obrazu nie jest jednak znana.

Pierwotna kapliczka zbudowana została w latach 1530–1540 w wieży bramnej zamku ogrodzienieckiego przez Seweryna Bonera. W XIX w., w czasie rozbiórki zamku, uległa ona prawie całkowitemu zniszczeniu, a uzyskany z rozbiórki materiał posłużył do wzniesienia wielu budynków w Podzamczu, w tym nowej kaplicy. Z pozostałości gotyckiej kaplicy basztowej można jeszcze zobaczyć fragmenty ostrych gotyckich łuków sklepienia, a w nich wole oczka i wałki oraz wsporniki. Dawniej w kaplicy zamkowej znajdowały się ponadto: ołtarzyk św. Antoniego, dwie ławki wykonane robotą stolarską, szafka w murze z żelaznymi drzwiczkami, dwa obrazy malowane na płótnie, dwa obrazy za szkłem, dwa większe obrazy w ramkach, „reliuliasz” w czarnych ramach, alabastrowy krucyfiks, pasja malowana w oknie (prawdopodobnie witraż) oraz całe wyposażenie niezbędne do odprawienia mszy św. Przed kaplicą znajdował się dzwonek.  

Źródło: peuk.fiiz.pl

Historia

Historia kaplicy na Podzamczu związana jest z historią samego zamku. Gród zamkowy istniał na Górze Janowskiego już w XII w. Mimo, że było to wtedy niewielkie grodzisko liczące zaledwie kilka drewnianych chat, osłoniętych z trzech stron skałami, a od północy palisadą, nazywano ja wówczas „Wilczą Szczęką”, ze względu na wyjątkowe walory obronne, chroniące przed najazdami książąt czeskich i śląskich. Wówczas zamkiem rządził stary rycerski ród Włodków herbu Sulima. Kiedy w 1241 r. gród został splądrowany i spalony podczas najazdu Tatarów Włodkowie wznieśli gotycki zamek z kamienia, który do 1470 r. był ich siedzibą rodową. Istnieje jeszcze teoria, że zamek został wzniesiony od podstaw przez króla Kazimierza Wielkiego w poł. XIV w.

W latach kolejnych zamek zmieniał właścicieli aż do 1523 r., kiedy stał się własnością Jana Bonera, przedstawiciela wielce możnego i znaczącego rodu kupieckiego, radcy krakowskiego, bankiera i doradcy króla polskiego, burgrabi i żupnika krakowskiego. Jego bratanek – Seweryn Bonar – w latach 1532–1547 rozbudował zamek czyniąc z niego imponującą renesansową siedzibę obronną, w owych czasach dorównującą swoim przepychem Wawelowi. W latach 1550–1560 syn Seweryna, Stanisław Boner, rozszerzył zamek poprzez dobudowanie do skrzydła zachodniego tzw. Kurzej Stopy oraz założenie nowego dziedzińca gospodarczego, majdanu i wielu zabudowań gospodarczych. Bonerowie postawili również w latach 1530–1540 opisywaną tutaj barokową kaplicę zamkową.  

Kolejny właściciel – Jan Firlej, mąż córki Seweryna Zofii, marszałek wielki koronny, wojewoda i starosta krakowski oraz kolejni przedstawiciele wielkich patriotów, wybitnych polityków i mecenasów sztuki władali Ogrodzieńcem ponad 100 lat – nadal go rozbudowując i nadając budowli barokowy styl.

Najazd Szwedów w 1655 r. poważnie uszkodził południowe mury zamkowe. Kolejny właściciel – Stanisław Warszycki – dokonał koniecznych napraw, a także wzniósł na przedzamczu stajnie i wozownię oraz wybudował potężny mur obronny. Niestety nie uchroniło to budowli przed kolejnym najazdem Szwedów w 1702 r., który zapoczątkował jej upadek. Opuszczony w 1810 r. zamek zaczął popadać więc w ruinę, którą rozbierali okoliczno chłopi wykorzystując jako budulec. Wówczas także zniszczeniu uległa zabytkowa kaplica zamkowa, którą postanowiono odbudować, wykorzystując do tego celu materiał budowlany pozyskany z rozbiórki warowni.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Data powstania obiektu: 1540 r.

Dane teleadresowe

Zamkowa
42-440 Podzamcze
place
50.453877, 19.547181 Skopiowano do schowka
N50º27'13.957", E19º32'49.852" Skopiowano do schowka

Cechy i udogodnienia

Możliwość zwiedzania
Ogólnodostępny
Wstęp bezpłatny

Korzystając z tej strony akceptujesz, że w Twoim urządzeniu końcowym zostaną zainstalowane pliki cookies, które umożliwiają nam świadczenie usług. Brak zgody na pliki cookies oznacza, że pewne funkcjonalności strony mogą być niedostępne. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić te ustawienia. Więcej informacji znajdziesz w Polityce Cookies.