Dwór w Pisarzowicach
A-391 z 17.11.1972, A-283/78 z 20.03.1978
Opis
W Pisarzowicach znajdują się dwa zabytkowe dwory, dla odróżnienia nazywane powszechnie górnym i dolnym. Różni je zarówno data powstania, jak i architektura, a co najważniejsze z punktu widzenia kultury i turystyki – ich stan obecny. O ile bowiem pisarzowicki dwór górny przedstawia wyjątkowo piękny, malowniczy, wręcz sielski obrazek, o tyle stan dworu dolnego pozostawia wiele do życzenie i trudno go postrzegać jako lokalną atrakcję.
Zespół dworsko-parkowy to przede wszystkim piękny dzisiaj murowano-drewniany dwór wybudowany w 1706 r. Dokładną datę jego powstania odkryto przy remoncie obiektu. W skład zespołu oprócz dworku wchodzą także obory, stajnie, spichlerz murowany oraz park.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Pisarzowice są starą osadą śląską, zostały bowiem założone w II połowie XIII w. za czasów panowania księcia Władysława I Opolskiego, po najazdach tatarskich. Najstarsze wzmianki źródłowe o Pisarzowicach pochodzą z lat 1325–1327. Zawierają je spisy z dziesięciny sześcioletniej oraz wykazy świętopietrza. Nazwa „Pisarzowice” wiąże się z pisarzem. Wieś była bowiem wyposażeniem pisarzy księstwa oświęcimskiego, a jej właściciele nosili tytuł pisarza ziemskiego oświęcimskiego. Na taką interpretację wskazują jednoznacznie najstarsze przekazy tej nazwy – „Villa Scriptoris”, funkcjonujące jeszcze w XIV w. W XV w. wykształciło się dzisiejsze jej brzmienie „Pisarzowice”, w różnych zapisach „Pyszarowicze”, „Pyssarzowice”, „Pysarzowicze”. Najdłużej władającą dobrami pisarzowskimi była rodzina Pisarzowskich herbu Starykoń, a najwybitniejszymi z nich byli: zmarły w 1679 r. w 83 roku życia sekretarz królewski, a potem sędzia ziemski zatorski Jan Pisarzowski oraz jego wnuk, nieznany dotąd poeta staropolski Adam Jacek Pisarzowski (ok. 1658–1696). Młodsi bracia poety brali udział w wyprawie wiedeńskiej Jana III Sobieskiego w 1683 r. W XVIII w. dużą rolę odgrywał zmarły w 1781 r. Adam Pisarzowski, sędzia ziemski zatorski, major wojsk koronnych i marszałek konfederacji barskiej w księstwach oświęcimskim i zatorskim, a wreszcie chorąży krakowski. To właśnie za czasów panowania tutaj Pisarzowskich powstał dwór górny. Dwór dolny został zbudowany pod koniec XIX w. przez ówczesnego właściciela okolicznych dóbr – Jerzego Krzemienia.
Ostatnimi właścicielami Pisarzowic byli: Jerzy Bulowski (górny dwór) oraz Jerzy Krzemień (dolny dwór; prawdopodobnie zginął w 1941 r. w obozie Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, choć pojawią się takżę informacje, iż został zastrzelony przez Niemców przed swoim dworem). Po wojnie dwory zostały znacjonalizowane i stały się własnością państwa. Górny dwór stał się szybko siedzibą Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej.
Burze dziejowe, które przechodziły przez ziemię oświęcimską, nie omijały również Pisarzowic. Pustoszone były przez oddziały husytów oraz przez oddziały szwedzkie podczas potopu szwedzkiego. U schyłku XVIII w. wieś podupadła gospodarczo z powodu zajazdów, dzierżaw i zniszczeń żołnierskich. W 1772 r. Pisarzowice po I rozbiorze Polski znalazły się pod zaborem austriackim i nazwane zostały Schreibersdorf. Nie oszczędzały również Pisarzowic szalejące epidemie chorób, które dziesiątkowały ich mieszkańców.
Tragiczne dla mieszkańców Pisarzowic były również lata I i II wojny światowej. Dla upamiętnienia śmierci mieszkańców poległych w tym okresie wybudowano na miejscowym cmentarzu, z inicjatywy Rady Sołeckiej, pomnik z tablicami, na których umieszczono ich nazwiska. Jego uroczyste odsłonięcie wraz z jego poświęceniem odbyło się 11 listopada 1989 r.
Źródło: peuk.fiiz.pl