Kościół pw. śś. Apostołów Piotra i Pawła w Parzymiechach
1123/69 z 27.12.1969; 62/76/A z 17.02.1978
Opis
Kościół pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Parzymiechach jest świątynią parafialną rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem, która położona jest na terenie dekanatu krzepickiego należącego do archidiecezji częstochowskiej.
Kościół, powstały w XIV lub XV w., jako pierwsza świątynia parafialna, przetrwał do czasów współczesnych. Jednak liczne przebudowy zatarły w nim charakterystyczne cechy stylowe. Jego najstarszą częścią jest pierwotne gotyckie prezbiterium oraz pochodząca z II poł. XVII w. barokowa nawa. Do dnia dzisiejszego zachowały się również dwa gotyckie XV-wieczne portale oraz piękne barokowe ołtarze, wykonane w drewnie w czasie XVII-wiecznej przebudowy kościoła.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Parafia Parzymiechy powstała w średniowieczu. Po raz pierwszy była wzmiankowana w 1459 r. Już wówczas istniał tutaj kościół parafialny, murowany i dobrze wyposażony (1522 r.). Do parafii należały wtedy wsie: Parzymiechy, Lipie, Rębielice i Jaworzno. Proboszczem był ks. Marcin z Wysokiej. W II poł. XVI w. Parzymiechy stały się w okolicy centrum reformacji, której sprzyjał miejscowy dziedzic – Krzysztof Kobylański, prowadzący spory z kapitułą gnieźnieńską. Po przejęciu kościoła na zbór kalwiński, nabożeństwa odprawiano w kościele filialnym w Jaworznie. Parafia w Parzymiechach została ponownie erygowana po odzyskaniu świątyni przez katolików, w 1649 lub 1660 r. W 1919 r. z parafii Parzymiechy zostało wyłączone Jaworzno, w którym reerygowano parafię.
Jak już wcześniej wspomniano, pierwsza świątynia parafialna w Parzymiechach była murowana. Wzniesiono ją prawdopodobnie jeszcze w XIV w. Opisał ją ks. arcybiskup Jan Łaski po swojej wizytacji w 1522 r. W wyniku reformacji Parzymiechy na blisko sto lat pozbawione zostały swojego domu modlitwy. Po odzyskaniu kościoła zdecydowano się na jego przebudowę. Rozebrano wówczas nawę, a ze starego kościoła zostało tylko gotyckie prezbiterium, do którego dobudowano nawę barokową. Prace ukończono przed 1660 r. Około 1750 r. świątynia została rozbudowana staraniem i kosztem ks. Jakuba Szczepańskiego. Jej nawa uległa wtedy przedłużeniu. W kolejnych latach kościół był jednak zaniedbywany, a odnowy doczekał się dopiero w 1875 r. za czasów ks. Aleksandra Dakowskiego, który dobudował chór muzyczny oraz wieżę. W 1930 r. ks. Feliks Kobielski dobudował zakrystię, a w latach 1924–1935 ks. Bonawentura Metler nieco powiększył jeszcze świątynię i gruntownie ją odnowił. Po zakończeniu tych prac miała miejsce jej uroczysta konsekracja, której dokonał w 1935 r. ks. biskup Teodor Kubina.
W latach 1934–1939 proboszczem w parafii był ks. Bonawentura Metler, który poza pracą duszpasterską, prowadził także badania w zakresie astronomii.
W czasie kampanii wrześniowej 1939 r. Parzymiechy bardzo ucierpiały. Wraz z całą wsią Niemcy spalili plebanię i wymordowali okoliczną ludność. Ich ofiarą padł również proboszcz Metler, wikary i organista. Kościół jednak ocalał, choć oczywiście uległ zniszczeniu. Okupant jednak go zamknął i pozbawił parametrów liturgicznych. W ten oto sposób Parzymiechy po raz kolejny pozbawione zostały swojej świątyni.
Po wojnie, staraniem ks. Artura Pietrusińskiego, naprawiono uszkodzone sklepienia i dach, otynkowano ściany wewnątrz i na zewnątrz, zainstalowano elektryczność, uzupełniono uposażenie liturgiczne, poszerzono ogrodzenie, dano nowe furtki i bramy, sprawiono dwa dzwony i na fundamentach spalonej plebanii zbudowano nową. Staraniem ks. Tadeusza Klimowicza odnowiono ściany wewnętrzne i zewnętrzne kościoła parafialnego, położono tynki, polichromię, pomalowano i pozłocono ołtarze, odnowiono stare obrazy, zainstalowano zegar na wieży, wymieniono umocowania dzwonów i założono automat do dzwonienia. Zbudowano również dom parafialny, który służy jako plebania i ośrodek duszpasterski ze świetlicą środowiskową, a także nowy kościół filialny w Załęczu Małym.
Źródło: peuk.fiiz.pl