Budynek Stacji Kolei Wąskotorowej w Nędzy

Nr w rejestrze zabytków:
A/1476/92 z 01.03.1993

Opis

Wybudowany w 1902 r. budynek obecnie pełni funkcje mieszkalne. Jeszcze kilka lat temu była to stacja wąskotorówki na trasie Rudy-Markowiec. Dom jest murowany, parterowy z poddaszem, posiada boniowane narożniki, obramione okna, a w szczytach okulusy.

Nędza Wąskotorowa to dzisiaj jedynie nazwa stacji kolei wąskotorowej w Nędzy, która otwarta została na początku XX w. i działała jeszcze do niedawna. Plany jej przywrócenia do kolejowego życia i wpuszczenia z powrotem na tory pociągów nadal pozostają w sferze koncepcyjnej. Projekt promowany przez Górnośląskie Towarzystwo Kolejowe z Nędzy zakłada organizowanie przejazdów na trasie Suminka - Mała Nędza - Babice, skąd niedaleko jest do znanego rezerwatu Łężczok oraz zaadaptowanie budynku stacji na małą gastronomię. Niestety, zabytkowy budynek stacji nadal pełni funkcje mieszkaniowe. A szkoda, bo wąskotorówka nadal funkcjonuje i organizuje przewozy turystyczne na trasie Rudy - Paproć - Rudy i Rudy - Stanica - Rudy, które cieszą się ogromną popularnością. Wiele miejscowości, nie tylko w Polsce, ale całej Europie, np. w Wielkiej Brytanii, organizuje na bazie starych linii wąskotorowych, wycofanych z transportu publicznego, unikatowe produkty turystyczne. Może kiedyś również stanie się tak w Nędzy. Na pewno pierwszym krokiem ku uratowaniu tego jakże cennego dziedzictwa technicznego było wpisanie zarówno budynku stacji, jak i całej linii kolejowej na trasie Rudy - Markowiec do rejestru zabytków. To uchroni je z pewnością przed całkowitym zniszczeniem.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Historia

Kolej w Nędzy pojawiła się już w poł. XIX w., kiedy to w 1847 r. do użytku oddana została linia normalnotorowa z Koźla do Bogucina przez Nędzę i Racibórz. Na pocz. XX w., dokładnie w 1902 r. otwarto tutaj natomiast stację wąskotorową. Historia tej kolejki sięga końca XIX w. Jako pierwszą do użytku oddano w 1899 r. linię o długości 23,51 km z Gliwic przez Nieborowice do Rud Wielkich. Był to pierwszy etap projektu przewidującego doprowadzenie linii kolejowej aż do Raciborza. 28 lutego 1901 r. tor kolejowy dotarł do miejscowości Paproć. Natomiast 1 kwietnia następnego roku oddano do eksploatacji dalszy odcinek z Paproci do Markowic Raciborskich. Ostatni fragment linii budowanej etapami doprowadzono do Plani (obecnie Płoni) – dzielnicy Raciborza 17 maja 1903 r. Cała trasa z Gliwic do Raciborza przez Bojków, Nieborowice, Pilchowice, Stanice, Rudy, Szymocice, Nędzę i Babice liczyła łącznie 51 km.

Już w pierwszym roku swojego istnienia kolej przewiozła 279 646 pasażerów i 10 009 ton towarów. Należy podkreślić, że był to najwygodniejszy środek komunikacji pasażerskiej na trasie Gliwice - Racibórz. Podróż normalnotorowym pociągiem osobowym, z konieczną przesiadką w Kędzierzynie trwała ok. 2,2 godz. Kolej wąskotorowa, mimo że czas jazdy miała porównywalny, to obsługiwała 10 miejscowości pozbawionych do tej pory sprawnej komunikacji. Do 1945 r. z tego rodzaju transportu pasażerskiego korzystało ok. 700 tys. osób rocznie, a po II wojnie światowej aż do pocz. lat 60. już ponad milion. Rekord zanotowano w 1954 r., kiedy to przewieziono 1 834 400 pasażerów. W 1991 r., który był ostatnim rokiem funkcjonowania regularnego ruchu pod szyldem PKP, z usług tej kolei skorzystało 90 292 osób.

Dzisiaj po dawnej kolei pozostał jedynie liczący 6 km długości odcinek ze Stanicy przez Rudy do Paproci i obiekty z układem torowym w Rudach. Główne budynki dworcowe na stacjach w Stanicy, Nędzy i Paproci po zniszczeniach, których doznały w 1945 r., nieudolnie odbudowane zatraciły swój dawny wygląd.

Cała linia kolejowa z Gliwic do Raciborza Markowic została wpisana do wojewódzkiego rejestru zabytków i od 1 marca 1993 r. jest chroniona prawem. W ten sposób uczyniono pierwszy krok dla ratowania tego niezwykle interesującego systemu transportu szynowego, posiadającego bogatą, ponad 100-letnią historię.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Data powstania obiektu: 1902 r.

Dane teleadresowe

Gliwicka 11
47-440 Nędza
place
50.151304, 18.320140 Skopiowano do schowka
N50º9'4.694", E18º19'12.504" Skopiowano do schowka

Cechy i udogodnienia

Ruina/pozostałości
Tylko z zewnątrz

Korzystając z tej strony akceptujesz, że w Twoim urządzeniu końcowym zostaną zainstalowane pliki cookies, które umożliwiają nam świadczenie usług. Brak zgody na pliki cookies oznacza, że pewne funkcjonalności strony mogą być niedostępne. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić te ustawienia. Więcej informacji znajdziesz w Polityce Cookies.