Cmentarz żydowski w Milówce

Nr w rejestrze zabytków:
A-512/87 z 12.10.1987

Opis

Powstały pod koniec XIX w. kirkut w Milówce jest jedynym zachowanym materialnym śladem bytności Żydów, którzy w tamtym czasie przyczynili się w dużym stopniu do jej rozwoju, kładąc m.in. podwaliny pod rozwój przemysłu turystycznego.

Żydowska nekropolia w Milówce została założona pod k. XIX w. Zajmuje obszar ok. 0,5 ha w kształcie prostokąta. Cmentarz otoczony jest otynkowanym murem z cegły, posiada metalową bramę z symbolami gwiazdy Dawida i menory. Do dnia dzisiejszego zachowało się na nim ok. 100 całych i ok. 20 rozbitych nagrobków, nie wszystkie jednak stoją na swoim pierwotnym miejscu. W większości wykonane je z lastriko. Inskrypcje na nagrobkach są w języku hebrajskim, niemieckim, jidisz oraz polskim. Najstarszy zachowany nagrobek pochodzi z 1892 r. i należy do Sary Brechner. W centralnej części nekropolii ustawiono granitowy pomnik z napisem: „Pamięci Żydów Milówki, Rajczy, Kamesznicy, Bł. P. Bernarda Salomona, Obywatela Milówki, Syn”.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Historia

Pojawienie się Żydów w Milówce miało przede wszystkim związek z otwarciem w 1884 r. linii kolejowej Żywiec - Zwardoń, które pociągnęło za sobą szybszy rozwój tutejszych okolic i związany z nim napływ ludności. Pierwsze wzmianki o Żydach zamieszkujących Milówkę pochodzą z II poł. XIX w. z protokołu założycielskiego posiedzenia Wydziału Straży Ogniowej Ochotniczej, datowanego na 27 sierpnia 1889 r., który wymienia dwa nazwiska miejscowych kupców żydowskich: Zygmunta Silbersteina, pełniącego funkcję zastępcy naczelnika Straży i Samuela Silbersteina, sprawującego funkcję skarbnika. Niezwykle ważnym wydarzeniem dla tutejszych Żydów było zatwierdzenie w dniu 15 czerwca 1894 r. Izraelickiej Gminy Wyznaniowej. Obejmowała ona, poza Milówką, Kamesznicę, Juszczynę, Żabnicę, Nieledwie i kilka innych pobliskich miejscowości. Jej ukonstytuowanie się pociągnęło za sobą powstanie m.in. cmentarza (ok. 1891 r.), synagogi, a także rytualnej ubojni bydła i drobiu. Niestety do czasów współczesnych zachował się jedynie kirkut.

Żydzi zamieszkujący Milówkę w większości byli osobami dobrze wykształconymi. Zajmowali się handlem i rzemiosłem (szacuje się, iż do okresu dwudziestolecia międzywojennego w ich rękach było ok. 90% handlu), uprawiali również wolne zawody (lekarze, adwokaci), a także prowadzili karczmy. Te ostatnie pełniły wówczas rolę ośrodków życia towarzyskiego i dały początek rozwojowi przemysłu turystycznego na tym terenie. Społeczność żydowska była znakomicie zasymilowana z ludnością lokalną, mimo wszystko jednak nie uniknęła przejawów antysemityzmu. Kres bytności Żydów na tym terenie położyła II wojna światowa.

Jeżeli chodzi o sam kirkut, pochówki na nim odbywały się do 1939 r. Podczas wojny teren nekropolii przecinały okopy, a większość macew uległa zniszczeniu w czasie działań wojennych. Po wojnie żydowski cmentarz, stanowiący jedyny materialny ślad żyjących tutaj niegdyś Żydów, niszczał przez niemal 50 lat. Dopiero w latach 90. z inicjatywy i częściowo z funduszy pana Saltona (syna Bernarda Salomona), dawnego mieszkańca Milówki, rozpoczęto prace porządkowe na terenie nekropolii.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Uwagi

Cmentarz żydowski jest ogrodzony. Klucze do bramy posiada pani Maria Jurasz, zamieszkała w Milówce przy ul. Jana Kazimierza 102 (ok. 200 m od budynku Urzędu Gminy), która opiekuje się nekropolią, kontynuując pracę swojego dziadka i ojca, którzy pracowali tu jako grabarze.

Data powstania obiektu: 1891 r.

Dane teleadresowe

Grunwaldzka
34-360 Milówka
place
49.560759, 19.081085 Skopiowano do schowka
N49º33'38.732", E19º4'51.906" Skopiowano do schowka

Cechy i udogodnienia

Możliwość zwiedzania
Ogólnodostępny
Wstęp bezpłatny

Korzystając z tej strony akceptujesz, że w Twoim urządzeniu końcowym zostaną zainstalowane pliki cookies, które umożliwiają nam świadczenie usług. Brak zgody na pliki cookies oznacza, że pewne funkcjonalności strony mogą być niedostępne. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić te ustawienia. Więcej informacji znajdziesz w Polityce Cookies.