Opis
Kirkut powstał prawdopodobnie w latach 1879–1880. Do czasów współczesnych nie zachował się niestety w pierwotnym kształcie. Przetrwały jedynie szczątkowe fragmenty ogrodzenia z wapiennych kamieni oraz nieliczne macewy z hebrajskimi i niemieckimi napisami. Jest ich ok. 10, wszystkie są jednak powalone na ziemię. Możliwe jednak, że więcej nagrobków znajduje się pod warstwą ziemi. Najstarszy zachowany grób pochodzi z 1879 r. i należy do Benjamina Benscha. W czasie prac inwentaryzacyjnych na macewach odczytano następujące nazwiska zmarłych: Olga Bielshowski, Matilda, Bloh, Lolite Blog, Elias Kreiss, Rosalia Ring, Rosalie Grossman, Frederika Pese, Rosalia Lewkow, Jenny Grintbaum, Benjamin Behuesch, Nina Pinczower, Cacilie Seidemann, Johanna Issak. Istniejąca tutaj bożnica również nie zachowała się do czasów współczesnych.
Z przekazów mieszkańców Miasteczka Śląskiego wiadomo, iż niegdyś cmentarz był piękny, a znajdujące się na nim nagrobki stanowiły prawdziwe dzieło sztuki kamieniarskiej. Warto tutaj podkreślić, iż zarówno dom przedpogrzebowy, jak i sama nekropolia, przetrwały II wojną światową. Niestety od 1945 r. miejscowa ludność systematycznie rozbierała ceglany mur i dom, a materiały te wykorzystywała do budowy swoich domów.
Obecnie teren cmentarza jest zdewastowany. Nie ma nawet tablicy informującej, iż w tym miejscu znajduje się żydowski cmentarz. Podobno w jego miejscu ma zostać założony park.
Na koniec warto dodać, iż cmentarz nie jest jedynym świadectwem ludności żydowskiej mieszkającej na terenie Miasteczka Śląskiego. Zachowała się bowiem również synagoga przy ulicy Piwnej, stanowiąca obecnie budynek mieszkalny.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Początek żydowskiego osadnictwa w Miasteczku Śląskim był związany z wydaniem 11 marca 1812 r. przez króla Fryderyka Wilhelma Edyktu o Stosunkach Obywatelskich, powszechnie znanego jako Edykt emancypacyjny, który wprowadzał równouprawnienie Żydów. Zgodnie z nim Żydzi mieli prawo swobodnego zamieszkania, wolność wykonywania zawodu, wolność wykonywania praktyk religijnych oraz prawo swobodnego nabywania nieruchomości. Mogli także swobodnie studiować na wyższych uczelniach i pracować na stanowiskach akademickich.
W dniu 11 lipca 1821 r. starosta Carl Traugott hrabia Henckel von Donnersmarck wystawił w Bytomiu dokument regulujący sprawy miejsc pochówku dla tworzonych pięciu gmin żydowskich w powiecie bytomskim (Bytom, Tarnowskie Góry, Miasteczko Śląskie, Mysłowice i Zabrze). W skład miasteczkowskiej gminy żydowskiej mieli wejść także Żydzi z Jędryska i Żyglina. Jednak odrębna gmina w Miasteczku Śląskim nie powstała i wspólnota żydowska tworzyła całość z tarnogórskimi Żydami. Dopiero w latach 60. XIX w. w Miasteczku Śląskim utworzono filię tarnogórskiej gminy żydowskiej, tzw. Gminę Synagogalną. Tutejsi Żydzi nie byli w stanie utrzymać własnego rabina i podczas świąt i różnych imprez okolicznościowych przyjeżdżali do nich rabini z Tarnowskich Gór. Około 1870–1880 założono cmentarz żydowski w Miasteczku Śląskim, do którego przylegał dom przedpogrzebowy.
Liczba Żydów zamieszkujących Miasteczko Śląskie nie była duża. W 1861 r. było ich 86, a w 1880 r. populacja wzrosła do 100. Większość z nich utrzymywała się z handlu, jednak część pracowała także w przemyśle. Na początku XX w. prawie wszyscy wyemigrowali, tak że w 1910 r. w mieście pozostało jedynie 32 Żydów. Gdy w 1922 r. Miasteczko Śląskie zostało przyłączone do Polski, pozostali Żydzi wyjechali do Niemiec. W dniu 23 lutego 1923 r. nastąpiło oficjalnie rozwiązanie Gminy Synagogalnej w Miasteczku Śląskim. Po wybuchu II wojny światowej w ciągu roku Żydów z Miasteczka Śląskiego wywieziono do gett i obozów koncentracyjnych.
Źródło: peuk.fiiz.pl
