Pałac w Krowiarkach

Nr w rejestrze zabytków:
A/238/09 z 20.03.2009

Opis

Pałac z zabytkowym parkiem był siedzibą rodów Strachwitz, Gaschin i Donnersmarck. Zbudowany staraniem E. J. Strachwitza w 1826 r. na miejscu drewnianego dworu podczas przebudowy z II poł. XVIII w. zyskał charakter secesyjno-neorenesansowo-neobarokowy.

Zespół pałacowy w Krowiarkach składa się z pałacu, mauzoleum i otaczającego ich zabytkowego parku. Centralnym jego punktem jest oczywiście pałac, którego starsza część zbudowana została w stylu neorenesansowym i neobarokowym i została tylko otynkowana na czerwono, natomiast nowa, reprezentuje styl secesyjny. Starsza część zbudowana na planie prostokąta z ryzalitami na osiach, od frontu ryzalit wydatny, od strony parku ryzalit zamknięty trójbocznie, ma jedno piętro, natomiast nowa dwa. W narożnikach południowo-wschodnim i północno-zachodnim znajdują się kwadratowe wieże, które mają hełmy namiotowe, natomiast w pozostałych można dostrzec wieżyczki cylindryczne zwieńczone hełmami stożkowymi. Wieże czworoboczne podzielone są przez gzymsy konsolkowe, a w górnej części wieży znajdują się półkoliste okna. Ryzalit frontowy wieńczy szczyt ze spływami i niszami, a nad nim znajduje się najwyższa neobarokowa wieża. Czworoboczna wieża, której hełm przechodzi w ośmiobok ma dwie latarnie. Dach pałacu jest mansardowy z lukarnami. W wieży czworobocznej znajduje się bogato dekorowany wykusz, który ma dwa okna rozdzielone kolumną, dach siodłowy, wybrzuszony, pokryty blachą w rybią łuskę, który wieńczy dekoracyjny grzebień. Pałac ma w podziemiach 30 piwnic, które tworzą swoisty labirynt, natomiast na parterze i piętrach znajduje się 115 sal, z których najbardziej znane to sale: brunatna, mauretańska, biała, bajkowa. Były one niegdyś bogato zdobione malowidłami, pozłacanymi malowidłami i rzeźbami.

Mauzoleum, w którym spoczywają przedstawiciele rodziny Henckel von Donnersmarck, usytuowane jest w południowo-wschodnim narożniku parku. Ta neoklasycystyczna, murowana i potynkowana budowla powstała ok. 1885 r. na planie krzyża.

XVIII-wieczny park powstał w stylu angielskim i został przekształcony pod koniec XIX w. Jego układ przestrzenny zachował się do dnia dzisiejszego, podobnie jak zabytkowy drzewostan, w którym na uwagę zasługują  m.in. buk czerwonolistny, dąb czerwony i dąb szypułkowy odmiany piramidalnej i kolumnowej,  trzy gatunki sosen i klony.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Historia

Pełniejsze dane dotyczące Krowiarek pojawiają się z początkiem XVI w. kiedy to miejscowość ta była własnością Jana Tracha. Kolejnym właścicielem w tym stuleciu był Kasper Wyskota z Wodnik. W XVII w. Krowiarki stały się własnością Beesów, a od 1680 r. rodziny Paczyńskich. Ostatnimi właścicielami był ród Strachwitzów. W miejscu obecnego pałacu wznosiła się drewniana budowla o podobnym charakterze, wybudowana prawdopodobnie w XVII w. Około 1826 r. staraniem Ernesta Joachima Strachwitza wzniesiony został nowy, prawie w całości murowany pałac. Spadkobierca Ernesta Joachima, Mikołaj Strachwitz przeprowadził w latach 1852-1877 jego gruntowną przebudowę, zachowując część murów poprzedniego. Podczas tych prac zmieniono również wygląd otoczenia pałacu. Założono nowy park krajobrazowy z licznymi egzotycznymi drzewami. W miejscu starego parku wzniesiono folwark. W 1892 r. wybuchł w pałacu pożar. Zniszczeniu uległa wtedy drewniana część północna. Sześć lat później w jej miejscu wybudowano skrzydło o charakterze secesyjnym. Całość budowli utrzymana jest w stylu barokowym i pseudorenesansowym z nadużywaniem form zdobniczych.

Do naszych czasów zachowały się bogato zdobione wnętrza niektórych sal. Pochodzą one z drugiej połowy XIX w.:

  • sala balowa w stylu neorokokowym, zdobiona bogatą dekoracją odlewaną z masy gipsowej, wapiennej lub gipsowo-wapiennej z dodatkiem kruszywa —stiuk. Część dekoracji, wykonana z drewna, jest przykładem mistrzostwa w sztuce snycerskiej. Ściany wykończone są ozdobną boazerią, nad drzwiami zobaczyć można płasko rzeźbione płyciny (supraporta) z grupami satyrów i amorków oraz malowane sceny pastersko- ogrodowe. Równie wspaniale zdobiony jest sufit. Znajdują się na nim: duże pole dekoracyjne w centralnej części (plafon) i medaliony o bogatej dekoracji stiukowej i malarskiej z wyobrażeniem obłoków, kwiatów i amorków. W narożach zobaczyć można stiukowe rzeźby mitologizujące oraz dwie tarcze herbowe ozdobione bogatą dekoracją (kartusze herbowe) Bersten II (Gaschin) i Bróg (Holly). Niezwykle interesująco ozdobiony jest też kominek i rama otaczająca lustro ponad nim. Pomiędzy oknami umieszczono lustra. W ścianie bez okien zawieszone zostały cztery portrety w pełnej postaci: cesarza Karola VI, jego żony Marii Anny oraz córek Marii Teresy i Marii Anny. Portrety namalował w 1735 r. Holender Chrystian Filip van Bentum, syn znanegoz Leydy Justusa van Bentuma;
  • • sala jadalna w stylu neorenesansowym. Ściany wykończone są dębową boazerią. Z tego samego drewna wykonano kredensy. Na rzeźbionym stropie umieszczone są kartusze herbowe ozdobione bogatymi ramami;
  • • „błękitny salon” z niezwykle bogatą sztukaterią nawiązującą do barokowych i rokokowych motywów;
  • • sala mauretańska rozdzielona czterema parami kolumienek. Swym wystrojem odwołuje się do sztuki islamu;
  • • łazienka z kafelkową okładziną utrzymana jest w stylu biedermeierowskim;
  • • sień z dwoma drewnianymi portalami w stylu neorenesansowym. Bezpośrednio nad drzwiami znajdują się płasko-rzeźbione płyciny ze scenami myśliwskimi.

Dzięki tym zachowanym pomieszczeniom możemy podziwiać mody i gusty zdobnicze panujące w XIX wieku.

Na zewnątrz, w sąsiedztwie wjazdu do pałacu znajduje, się barokowy posąg kamienny św. Jana Nepomucena.

Źródło: Emmerling Danuta, Górnośląskie zamki i pałace, 1999.

Literatura

  1. Emmerling Danuta, Górnośląskie zamki i pałace, 1999.
Data powstania obiektu: XVIII w.

Dane teleadresowe

Zamkowa
47-494 Krowiarki
place
50.137084, 18.082790 Skopiowano do schowka
N50º8'13.502", E18º4'58.044" Skopiowano do schowka

Cechy i udogodnienia

Ruina/pozostałości
Parking
Tylko z zewnątrz
Ogólnodostępny

Korzystając z tej strony akceptujesz, że w Twoim urządzeniu końcowym zostaną zainstalowane pliki cookies, które umożliwiają nam świadczenie usług. Brak zgody na pliki cookies oznacza, że pewne funkcjonalności strony mogą być niedostępne. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić te ustawienia. Więcej informacji znajdziesz w Polityce Cookies.