Muzeum Koronki – Izba Pamięci Marii Gwarek w Koniakowie
Opis
Izba Regionalna im. Marii Gwarek to jedno z kilku miejsc na terenie Koniakowa, w którym podziwiać można słynne na całym świecie koniakowskie koronki. Można w nim zobaczyć wiele interesujących eksponatów, m.in. czepce, obszycia chust, kryzy, kołnierzyki, wstawki do bielizny pościelowej, firanki, „ząbki”, czyli serwetki na półki, z których każda ma inny wzór i kształt, motywowany elementami przyrody i tradycji. Unikatem jest niedokończona serweta wykonywana przez Marię Gwarek na zamówienie królowej angielskiej Elżbiety II.
Istotą koronek koniakowskich, posiadających swój specyficzny charakter, są motywy roślinne. Każdy motyw jest wykonywany oddzielnie, a dopiero później zostają one ze sobą połączone za pomocą różnych pajączków, kółek czy innych różnych wzorów geometrycznych. Koniakowskie koronki są wykonywane najczęściej z białych lub kremowych nici, tzw. kordonku.
Współczesne koronkarki robią serwetki mające przeróżną wielkość i kształt. W ich dorobku znajdują się również: kołnierzyki, mankieciki, wstawki do sukienek, rękawiczki, torebki, sukienki, bluzki, ozdoby, a nawet firanki. Jednak na szczególną uwagę zasługują koniakowskie stringi, nazywane pogardliwie przez starsze koronkarki „Nici w rzyci”. To m.in. dzięki nim koronki koniakowskie przeżywają współcześnie swój renesans.
Koniakowskie koronki są znane i podziwiane na całym świecie, czego dowodem mogą być obrusy i serwety wykonane przez tutejsze koronkarki dla królowej Anglii, prezydenta Kennedy’ego i papieży – Jana XXIII i Jana Pawła II. Dawne wzory są przez mistrzynie szydełka ciągłe wzbogacane nowymi pomysłami.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Koronka koniakowska to rękodzieło o ponad 100-letniej tradycji. Sztuka koronczarstwa na Śląsku Cieszyńskim powstawała na przełomie XIX i XX w. Do sąsiednich miast i miasteczek przywożono towary importowane, być może czepce klockowe lub inne wyroby używane przez kobiety. Pod koniec XIX w. do miejscowych szkół wprowadzono naukę robót szydełkowych. Niemały udział w rozwoju koniakowskiego koronczarstwa miała żona Ludwika Konarzewskiego Seniora – Jadwiga Konarzewska, która jako młoda dziewczyna zachwyciła się heklowaniem i wyrobami koronkarskimi, które zaczęły pojawiać się na Śląsku Cieszyńskim pod koniec XIX w. Gdy po osiedleniu się w Istebnej w 1922 r. Ludwik Konarzewski założył rodzaj manufaktury wytwarzającej artystyczne sprzęty do wyposażenia wnętrz, pani Jadwiga zaczęła uczyć tkactwa artystycznego, w tym również koronki. Po jej przedwczesnej śmierci, do Koniakowa przeniosła się jej siostra, która zajęła się także koronkarstwem. Od niej z kolei wytwarzania koronek nauczyła się p. Maria Gwarek. To ona właśnie w największym stopniu przyczyniła się do rozsławienia tej sztuki rękodzielniczej. Umiejętność „heklowania” wyniosła ze środowiska rodzinnego – już jako mała dziewczynka potrafiła wykonywać proste robótki. Stopniowo doskonaliła się w tej pracy, a jej serwetki i obrusy cieszyły się powszechnym uznaniem w okolicy. Urodziła się jeszcze w XIX w. Po II wojnie światowej już jako dojrzała kobieta sprzedawała swoje wyroby gościom domów wypoczynkowych w Wiśle, dzięki czemu koniakowskie koronki trafiały do różnych zakątków Polski, wszędzie budząc zachwyt.
Maria Gwarek była nie tylko uzdolnioną koronkarką, ale również aktywną działaczką. Głównie dzięki jej inicjatywie już w 1947 r. powstała Spółdzielnia Koronkarska w Koniakowie, w której ona sama pełniła funkcję instruktorki. Dzięki takiej formie organizacji koronkarstwo dynamicznie się rozwijało. W szczytowym momencie spółdzielnia liczyła 250 członkiń. Uzdolniona artystka przyczyniła się również do założenia zespołu folklorystycznego „Koniaków”, w którym sama z powodzeniem występowała.
Sława koronek docierała do wielu ważnych osobistości Polski i świata. Maria Gwarek realizowała specjalne zamówienia dla królowej belgijskiej Elżbiety i papieża Jana XXIII.
Praca rękodzielnicza nie pozostawała również bez kontekstu politycznego – szybką elektryfikację wsi na początku lat 50. na mocy specjalnego zarządzenia ówczesnych władz przypisuje się uznaniu, jakim koronkowe arcydzieła darzył sam Bolesław Bierut.
Maria Gwarek zmarła w czasie wykonywania serwety z nici chirurgicznych, na specjalne zamówienie królowej angielskiej Elżbiety II w 1962 r.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Uwagi
Muzeum Koronki im. Marii Gwarek nie ma z góry ustalonych godzin otwarcia. Na jego zwiedzania najlepiej jest się wcześniej umówić telefonicznie.
