Zamek w Kończycach Małych
479/56 z 02.11.1956; 153/60 z 27.02.1960
Opis
Kończyce Małe są wsią wchodzącą w skład gminy Zebrzydowice, położoną na Śląsku Cieszyńskim, tuż przy granicy Polski z Republiką Czeską. Przez wioskę przepływa zakolami rzeka Piotrówka, a w okolicznym krajobrazie wyróżniają się liczne stawy hodowlane. Historia Kończyc Małych sięga czasów średniowiecznych. Pierwsza wzmianka o osadzie pochodzi z początku XIV wieku, kiedy należała ona jeszcze bezpośrednio do książąt cieszyńskich. Wkrótce jednak majątek trafił w ręce przedstawicieli miejscowej szlachty. To właśnie oni wznieśli wśród tutejszych mokradeł, nad rzeką Piotrówką, pierwszy, drewniany dwór obronny. Już w pierwszej połowie XVI wieku właścicielami Kończyc Małych zostają Czelowie z Czechowic, którzy wznoszą w miejscu wcześniejszej warowni okazały zamek, w stylu renesansowym. Budowla ta tworzyła zamknięty czworobok z wewnętrznym, arkadowym dziedzińcem. Na początku drugiej połowy XVII wieku Kończyce Małe przeszły na własność rodu Pełków z Nowego Miasta. W ich rękach zamek pozostawał prawie do połowy XIX stulecia. W tym czasie zniknęła fosa i most zwodzony, powstał za to park w stylu angielskim. Ostatnimi prywatnymi właścicielami zamku byli - wzbogaceni na dostawach dla wojska podczas wojen napoleońskich - Folwarczni, śląska rodzina chłopska. Jako dobrzy gospodarze zadbali zarówno o rezydencję, jak i folwark; opuścili wieś dopiero w 1945 roku. Obecnie zamek należy do Gminy Zebrzydowice; mają w nim swoje siedziby lokalne stowarzyszenia, Izba Regionalna, hotel i restauracja. Zamek ma plan o kształcie litery L. Jego mury wzniesiono z kamienia i cegły na wysokość jednego piętra, zaś całość przykryto dachem mansardowym z lukarnami. W narożniku znajduje się brama przejezdna z renesansowym portalem i herbem Sedlnickich, którym pieczętowała się żona pierwszego z rodu Czelów właściciela Kończyc Małych. Od strony dziedzińca znajdują się arkadowe podcienia i ganek. Wewnątrz zachowały się drewniane stropy, zabytkowe sklepienia i kartusze herbowe.
Źródło: slaskie.travel
Historia
Pierwsza pisemna wzmianka o Kończycach Małych znajduje się w wykazie wsi płacących dziesięcinę biskupom wrocławskim z 1305 r. Przypuszczalnie już wówczas istniał we wsi dwór. Zachowany po dziś dzień zamek rozbudował ród Czelów z Czechowic, który był właścicielem okolicznych dóbr w latach 1538–1656. Wówczas budowla otrzymała renesansową formę z reprezentacyjnym arkadowym dziedzińcem. Po Czelach w 1657 r. właścicielami zamku zostali Pełkowie z Nowego Miasta i byli nimi do 1837 r. Za ich czasów budowla utraciła swoje pierwotne obronne znaczenie. Zasypano wówczas bowiem fosy oraz założony został romantyczny ogród w stylu angielskim. Kolejnymi właścicielami zamku byli Folwarczni. Oni to w 1880 r. przeprowadzili gruntowną renowację obiektu. Zamek uległ wielu zniszczeniom w czasie II wojny światowej. Został jednak wyremontowany przez Gminę Zebrzydowice w latach 1956–1957 oraz 1993–1995. Obecnie znajduje się w nim restauracja, hotel i karczma „Gościniec Zamkowy”.
Źródło: peuk.fiiz.pl