Pomnik Dziewięciu z Wujka w Katowicach
15/016
Opis
Pomnik ku czci poległych górników z KWK "Wujek" w dniu 16 grudnia 1981 roku w okresie stanu wojennego.
Krzyż-pomnik jest jednym z symboli tragicznej historii Katowic i śląskiego przemysłu. Upamiętnia dziewięciu górników, którzy zginęli z rąk ZOMO 16 grudnia 1981 r. Ma formę 30-metrowego krzyża, który upamiętnia pierwszy dębowy krzyż misyjny górników poświęcony we wrześniu 1981 r.
Inicjatorem powstania pomnika, jak również znajdującego się obok muzeum „Izby Pamięci Kopalni Wujek”, jest Społeczny Komitet Pamięci Górników KWK „Wujek” poległych 16 grudnia 1981 r., który powstał w związku z aresztowaniem w 1986 r. kilkudziesięciu uczestników obchodów piątej rocznicy tragedii. To właśnie spośród nich ukonstytuował się 20-osobowy Małopolski Komitet Pamięci Poległych Górników KWK „Wujek”, którego celem miała być m. in. pomoc przy zbieraniu środków finansowych na budowę pomnika. Z inspiracji kolegów z Krakowa Kazimierz Świtoń w Gliwicach zorganizował Komitet Budowy Pomnika, ale Sąd Wojewódzki w Katowicach , a następnie ówczesny minister spraw wewnętrznych – gen. Cz. Kiszczak – odmówili jego rejestracji. Oficjalnej rejestracji Społecznego Komitetu Budowy Pomnika dokonano ostatecznie 7 października 1989 r. Jego cele, oprócz budowy Krzyża-Pomnika, obejmowały: pomoc materialną dla rodzin poległych górników (w tym dbanie o miejsca ich spoczynku), wszechstronną działalność zmierzającą do ustalenia faktycznego przebiegu wydarzeń oraz upamiętnienia tamtej historii. 16 grudnia 1994 r. Komitet przekształcił się w Społeczny Komitet Pamięci Górników KWK Wujek Poległych 16.12.81.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Historia pomnika rozpoczęła się właściwie jeszcze przed masakrą górników w grudniu 1981 r. Jej początek dała msza św. odprawiona przez biskupa pomocniczego ks. Czesława Domina na stopniach Zakładowego Domu Kultury KWK „Wujek” w intencji wszystkich zmarłych górników oraz związku zawodowego „Solidarność”. Podczas liturgii poświęcony został wykonany specjalnie na tę uroczystość 2,5-metrowy dębowy krzyż. Rok później, 27 września 1981 r., ks. Herbert Bednorz poświęcił w kościele pw. św. Michała sztandar „Solidarności” KWK „Wujek”. W tym czasie w świątyni był również ów krzyż, nazywany przez górników misyjnym.
W dniu pacyfikacji górników, 16 grudnia 1981 r., do Stacji Ratownictwa Górniczego, w której znajdowały się ciała zastrzelonych górników, strajkujący przynieśli swój misyjny krzyż. Jeszcze tego samego dnia w godzinach popołudniowych został on postawiony na placu przed kotłownią, a na nim zawisły górnicze lampki, symbol zabitych. Następnego dnia górnicy zmienili umiejscowienie krzyża i przenieśli go w wyrwę w murze (powstała po taranującym czołgu), która odgrodzona została kratownicą zbrojeniową. To właśnie w jej tło wpisany został krzyż – świadek śmierci górników.
27 stycznia 1982 r. nocą „nieznani sprawcy” usunęli krzyż spod kopalni, lecz dzięki nieugiętej postawie załogi kopalni, władze zgodziły się na wykonanie nowego krzyża. Powstał on w kopalnianych warsztatach, a wykonano go tym razem z tzw. kantówki. Był okazalszy od poprzedniego. Umieszczono na nim wizerunek patronki górników – św. Barbary (który obecnie znajduje się w ramionach krzyża-pomnika).
15 listopada 1990 r. ogłoszono konkurs na budowę pomnika-krzyża. 23 czerwca 1991 r. rozpoczęto jego budowę. W święto św. Barbary w kościele pw. Podwyższenia Krzyża Świętego odbyła się msza św., po której procesja wiernych udała się pod kopalnię, by tam dokonać wmurowania kamienia węgielnego i aktu erekcyjnego, poświęconych uprzednio przez biskupa katowickiego ks. Damiana Zimonia.
15 grudnia 1991 r. nuncjusz Stolicy Apostolskiej ks. arcybiskup Józef Kowalczyk poświęcił Pomnik Poległych Górników, natomiast jego uroczystego odsłonięcia dokonał ówczesny Prezydent III RP Lech Wałęsa.
Źródło: peuk.fiiz.pl