Osiedle Giszowiec w Katowicach

Nr w rejestrze zabytków:
1229/87 z 18.08.1978; 1348/87 z 23.06.1987

Opis

Giszowiec jest jedną z dzielnic Katowic, położoną około 6 km na południowy-wschód od centrum miasta. W granice Katowic został włączony dopiero w roku 1960. Do dnia dzisiejszego osiedle otoczone jest ładnymi lasami. Na początku XX wieku tereny Giszowca (wówczas Gieschewald) wchodziły w skład gminy Janów i należały do wielkiego koncernu przemysłowego „Spadkobiercy Jerzego Giesche”. W tym czasie spółka rozpoczynała właśnie eksploatację kolejnych pokładów węgla, jej władze postanowiły więc zbudować tutaj duże osiedle robotnicze, głównie dla górników i kadry urzędniczej kopalni „Giesche” (później działającej pod nazwą „Wieczorek”). Przygotowanie projektu osiedla zlecono wybitnym architektom z Berlina Emilowi i Georgowi Zillmannom. Ci zrealizowali w Giszowcu ideały „miasta – ogrodu”, w którym pochodzący na ogół ze wsi górnicy czuliby się jak u siebie w domu. Pierwszy etap budowy osiedla zamknął się w latach 1906-1910. Stanęły wówczas najczęściej dwurodzinne parterowe domy mieszkalne, różniące się między sobą m.in. rodzajem przykrycia dachowego. Przy domach były ogródki i ubikacje, a na ulicach – hydranty. Mieszkańcom służyły np. gospoda, fabryka lodu, piekarnie, sklepy, kantyna, jadłodajnia, łaźnia, pralnia czy magiel. W następnych latach osiedle rozbudowano o kolejne budynki. Kursowała tu nawet kolejka wąskotorowa zwana Bałkan Ekspresem. Dziś centrum Giszowca stanowi rozległy Plac Pod Lipami. Warto zobaczyć, stojącą przy nim, karczmę śląską (obecnie Dom Kultury Szopienice – Giszowiec). Obok karczmy znajdziemy „Gawlikówkę. Izbę śląską” z galerią obrazów Edwarda Gawlika. Ciekawe są także budynki nadleśnictwa, szkół i sklepów oraz same domki robotnicze. Na zachód od centrum osiedla zachowała się neobarokowa willa dyrektorska. Wyjątkowa architektura Giszowca „zagrała” w wielu filmach fabularnych, w tym w „Paciorkach jednego różańca” Kazimierza Kuca. Osiedle Giszowiec znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.

Kronika Szlakowa

Dokładnie sto lat temu powstała w Katowicach osada górnicza Giszowiec. Architekci, Emil i Georg Zillman, zabudowę Giszowca wzorowali na projektach chat wiejskich. Projektów architektonicznych, na podstawie których budowano domy, było kilkadziesiąt i stojące obok siebie dwa budynki nigdy nie wyglądały tak samo. Na terenie Giszowca zlokalizowane były budynki łaźni, pralni, magla, nadleśnictwa, jadłodajnia, kantyna, 8 pieców chlebowych, trzy duże szkoły powszechne, sklepy, gospoda, a nawet fabryka lodu. Osiedle Giszowiec miało również swój „epizod amerykański” - na terenie osady w latach dwudziestych XX w. wybudowano niewielką kolonię, w której mieszkali amerykańscy pracownicy z rodzinami. Wolny czas Amerykanie spędzali grając na Giszowcu w golfa. Tuż za ich kolonią rozciągały się bowiem olbrzymie pola golfowe.

Źródło: http://www.zabytkitechniki.pl/Poi/Pokaz/1713

Data powstania obiektu: 1910 r.

Dane teleadresowe

plac Pod Lipami
40-476 Katowice
Tel.: (32) 206 46 42
place
50.221854, 19.066322 Skopiowano do schowka
N50º13'18.674", E19º3'58.759" Skopiowano do schowka

Cechy i udogodnienia

Parking
Tylko z zewnątrz
Wstęp bezpłatny
Dostęp 24h/7

Korzystając z tej strony akceptujesz, że w Twoim urządzeniu końcowym zostaną zainstalowane pliki cookies, które umożliwiają nam świadczenie usług. Brak zgody na pliki cookies oznacza, że pewne funkcjonalności strony mogą być niedostępne. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić te ustawienia. Więcej informacji znajdziesz w Polityce Cookies.