Opis
Muzeum Organów Śląskich działa w strukturach Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach. Jego celem jest gromadzenie, zabezpieczanie i ochrona obiektów związanych z organami i ich historią, a także ich opracowywanie naukowe i udostępnianie publiczne w postaci stałej ekspozycji muzealnej. Obok funkcji wystawienniczych wiele obiektów posiada przede wszystkim walor naukowy, służący badaniom nad problemami konstrukcyjnymi, dawną technologią, problemami konserwatorskimi i szeroko pojętą historią organów śląskich. W tym celu Katedra Organów i Klawesynu, w ramach której muzeum funkcjonuje, organizuje własne zaplecze badawcze i technologiczne, obejmujące warsztat i pracownię konserwatorską, a także pracownię naukową i archiwum.
Muzeum mieści się w czterech dużych pomieszczeniach w podziemiach budynku głównego Akademii Muzycznej, które są przystosowane do celów ekspozycyjnych. Celom ekspozycyjnym służy także muzealny korytarz, zaopatrzony w gabloty i mieszczący mniejsze eksponaty oraz ikonografię.
Do najcenniejszych eksponatów prezentowanych w ramach stałej ekspozycji należą:
- organy z kościoła parafialnego w Przyszowej pochodzące z ok. 1750;
- organy kościoła pw. św. Marcina w Ćwiklicach z ok. 1880 r., zrekonstruowane w oparciu o zachowane części i badania porównawcze;
- organy kościoła pw. św. Józefa Robotnika z Zawady Książęcej z 1906 r.;
- pozytyw kaplicy w Szombierkach z końca XVIII w., zrekonstruowany w oparciu o zachowane części oryginalne;
- cokół organów gabinetowych, destrukt pochodzący z kościoła pw. św. Andrzeja Boboli w Leszczynach z XIX w.;
- stół gry organów bazyliki Matki Boskiej w Piekarach Śląskich z 1927 r.;
- stół gry kościoła w Gidlach z 1912 r.;
- deska rejestrowa dawnych organów Michaela Roedera kościoła ewangelickiego w Legnicy z 1735 r.;
- datowane na XIX i XX w. deski rejestrowe nie istniejących stołów gry firm śląskich: Schlaga, Riegera, Berschdorfa;
- ok. 100 zabytkowych piszczałek śląskich organmistrzów, z których część ustawiona jest na wiatrownicach umożliwiających demonstrację ich brzmienia;
- ikonografia organów śląskich, firm organmistrzowskich, etc., inskrypcje, drobne elementy wyposażenia organów, tabliczki firmowe, etc.;
- zbiór 26 fisharmonii, zawierający m.in. unikatową fisharmonię zbudowaną dla Konserwatorium Śląskiego w Katowicach w 1929 r. przez firmę „Wybrański” z Bydgoszczy, fisharmonie podróżne.
Muzeum prezentuje swoje eksponaty również na wystawach czasowych. Dotychczas udało się zorganizować dwie takie ekspozycje: „Między sztuką a techniką” (prezentująca traktaty i podręczniki do budowy organów) oraz „Miechy, dmuchawy, powietrze…” (dedykowana systemowi powietrznemu organów).
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Projekt powołania muzeum organów zrodził się przed ponad dwudziestu pięciu laty. Już wówczas inicjator przedsięwzięcia, obecnie kierownik Katedry Organów i Klawesynu, równocześnie kierownik placówki, prof. Julian Gembalski, zaczął gromadzić elementy organów, odnajdywane podczas prac badawczych prowadzonych na terenie Górnego Śląska. Obok zabytkowych piszczałek, wiatrownic, fragmentów stołów gry, udało się pozyskać nieużywane, pozostające często w stanie destrukcji całe instrumenty i ich części. Obiekty te inwentaryzowano, wykonywano prace zabezpieczające, przeprowadzano proces konserwatorski. Uchroniono w ten sposób przed zniszczeniem dziesiątki cennych obiektów badawczych, które równocześnie mogły pełnić funkcje eksponatów muzealnych.
Źródło: peuk.fiiz.pl