Gmach Sejmu Śląskiego w Katowicach

Nr w rejestrze zabytków:
A/285/09 z 19.08.1978

Opis

Budynek został zbudowany, głównie z piaskowca, w latach 1925–1929 jako gmach Sejmu Śląskiego. Obiekt zawiera 634 pomieszczenia o łącznej kubaturze 161 474 m³ i w owym czasie był największym budynkiem w Polsce. Obecnie mieści się tu Urząd Marszałkowski.

Gmach Sejmu Śląskiego, stanowiący obecnie siedzibę m.in. Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, Sejmiku i Zarządu Województwa, jest obiektem niezwykle ważnym dla Ślązaków. Jego budowa była bowiem symbolem powrotu Śląska do Polski, a Sejm Śląski był najważniejszym organem autonomicznego województwa śląskiego w dwudziestoleciu międzywojennym. Powoływał radę wojewódzką i miał władzę legislacyjną. Sejmowi w Warszawie podlegała jedynie polityka zagraniczna i sprawy wojskowe. Zajmował się np. sprawami: szkolnictwa, policji, wód, organizacji administracji wojewódzkiej, rolnictwa, wyznań. Dla pełnienia tak ważnych funkcji, wzniesiono monumentalny, ogromny gmach składający się z czterech skrzydeł i wewnętrznej części sejmowej, którego architektura nawiązuje do budynków parlamentu w Wiedniu i Budapeszcie. Obiekt posiada łącznie siedem kondygnacji, w tym dwie podziemne. 634 pomieszczenia wyposażone są w 1300 okien. Łączna długość korytarzy wynosi ponad 6 km. W podziemiach obiektu znajduje się kilka tuneli prowadzących do różnych części miasta, służących  w założeniu do wyprowadzania dostojników z urzędu.

Budynek został zbudowany głównie z piaskowca, metodami tradycyjnymi. Gmach dzięki swej wymowie ideowej i wartościom artystycznym jest budowlą pomnikową i reprezentacyjną. Urząd był największym pod względem kubatury budynkiem w międzywojennej Polsce, do dziś wielkością i monumentalnością onieśmiela petentów, którzy częstokroć czują się zagubieni w identycznie wyglądających korytarzach poszczególnych kondygnacji.

Fasada główna (zachodnia, od strony placu Sejmu Śląskiego) ma, bardziej niż pozostałe elewacje, wysunięte ryzality, wejście do budynku poprzedzone jest ciągiem szerokich schodów, co dodatkowo potęguje wrażenie monumentalizmu. Fasady północna i południowa różnią się od siebie tylko liczbą otworów drzwiowych. Z kolei zachodnia ma zabudowaną na wysokości dwóch pięter część pomiędzy ryzalitami, gdzie zamiast wejścia znajduje się przejazd na dziedziniec. Każda elewacja została rozczłonkowana pilastrami, na ryzalitach są one gładkie i w kapitelach mają herby miast śląskich (Bielska, Bierunia, Cieszyna, Katowic, Lublińca, Miasteczka Śląskiego, Mysłowic, Pszczyny, Rybnika, Wodzisławia Śląskiego, Żor), w cofniętych częściach elewacji pilastry są kanelowane i w kapitelach znajdują się stylizowane orły legionów. Ryzality spina fryz umieszczony na wysokości kapiteli zdobiony w tarcze z inicjałami „RP”, rózgi liktorskie oraz orły. Na elewacji głównej wieńczącą budynek płaską attykę zdobi płaskorzeźba przedstawiająca godło państwowe z towarzyszącymi mu postaciami geniuszy.

Do najważniejszych i najbardziej okazałych pomieszczeń w gmachu należą: Sala Sejmowa, Sala Marmurowa (która stanowiła tło dla niektórych scen serialu „Stawka większa niż życie”), Sala Boazeryjna  oraz Skarbiec, w którym niegdyś przechowywany był Skarb Śląski.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Historia

Budowa gmachu Sejmu Śląskiego związana była z autonomią przyznaną Śląskowi po jego powrocie do Polski, która wiązała się z posiadaniem ważnym organów, w tym Sejmu Śląskiego i Skarbu Śląskiego. Dla urzędów tych należało znaleźć godną siedzibę. Początkowo mieściły się one w neogotyckim gmachu dawnej szkoły budowlanej. W maju 1923 r. postanowiono jednak rozpisać konkurs architektoniczny na projekt nowej siedziby dla urzędów. I nagrodę przyznano pracy nr 45 (8 głosów jury na 12 głosujących), złożonej przez krakowskich architektów: Kazimierza Wyczyńskiego, Piotra Jurkiewicza i Stefana Żeleńskiego, jednak dopiero w grudniu 1923 r. Komitet Budowy podjął decyzję o realizacji gmachu zgodnie z projektem krakowskim, stawiając jednak projektantom pewne ograniczenia (obniżenie wysokości pięter). Wkrótce po ogłoszeniu wyników konkursu zmarł architekt Kazimierz Wyczyński. Na prośbę wdowy po nim Komitet Budowy poprosił do prac projektowych i wykonawczych architekta z Krakowa Ludwika Wojtyczkę.

Wzniesiony w II poł. lat 20. XX w. gmach Sejmu Śląskiego poświęcono 5 maja 1929 r. Jego oficjalnego przekazania dokonał ówczesny Prezydent Polski Ignacy Mościcki.

Obecnie w budynku Sejmu Śląskiego mieści się Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, Śląski Urząd Wojewódzki oraz kilka innych urzędów.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Data powstania obiektu: 1924–1929 r.

Dane teleadresowe

Jagiellońska 25
40-032 Katowice
place
50.253660, 19.024926 Skopiowano do schowka
N50º15'13.176", E19º1'29.734" Skopiowano do schowka

Cechy i udogodnienia

Parking
Możliwość zwiedzania
Ogólnodostępny
Wstęp bezpłatny

Korzystając z tej strony akceptujesz, że w Twoim urządzeniu końcowym zostaną zainstalowane pliki cookies, które umożliwiają nam świadczenie usług. Brak zgody na pliki cookies oznacza, że pewne funkcjonalności strony mogą być niedostępne. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić te ustawienia. Więcej informacji znajdziesz w Polityce Cookies.