Opis
Galeria Szybu „Wilson” powstała na terenie Kopalni Węgla Kamiennego „Wieczorek”. Początki kopalni sięgają pierwszej połowy XIX wieku, kiedy to właściciel ordynacji mysłowickiej, Aleksander Mieroszewski, ze wspólnikiem zakupił 100-hektarowe pole górnicze „Jutrzenka” we wsi Janów (obecnie najbardziej na wschód wysunięta dzielnica Katowic). W latach 30. XIX w. prawa do eksploatacji „Jutrzenki” przejęła firma, która od 1860 roku istniała pod nazwą Spadkobiercy Gieschego. Z czasem połączyła ona wiele kopalń w jedną o nazwie „Giesche”. Po II wojnie światowej zyskała ona nową nazwę - „Wieczorek”. Do naszych czasów zachowały się zabytkowe zabudowania kopalni oraz sąsiednich osiedli patronackich - Nikiszowca i Giszowca. Większość obiektów zaprojektowali na początku XX wieku kuzyni Emil i Georg Zillmannowie. Poza słynnymi już osiedlami - Nikiszowcem i Giszowcem - warto odszukać budynki szybów „Pułaski”, „Poniatowski” i „Wilson”, siedzibę dyrekcji kopalni czy ślady po legendarnej kolejce wąskotorowej „Balkan”. Szyb „Wilson” znajduje się na rogu ul. Szopienickiej i Oswobodzenia. Nazwę uzyskał w latach 30. ubiegłego wieku ku czci prezydenta Stanów Zjednoczonych, Thomasa Wilsona. W XXI wieku kopalniane budynki cechowni i łaźni zostały zagospodarowane przez miłośników sztuki. A wszystko za sprawą Moniki Pacy i Johanna Brosa (twórcy rewitalizacji browaru Mokrskich w Szopienicach), którzy już w 1998 roku otwarli tutaj tzw. Małą Galerię. Po dwóch latach ruszyła instytucja w obecnym kształcie - uzupełniona o Średnią i Dużą Galerię. W postindustrialnych wnętrzach prezentuje się sztukę współczesną, najczęściej tworzoną przez młodych artystów. Powierzchnia wystawiennicza należy do największych w Polsce – wynosi około 2500 metrów kwadratowych. Poza plastykami, w galerii goszczą muzycy, miłośnicy teatru czy fotografii; odbywają się tutaj konferencje, festiwale, koncerty… Do tej pory w galerii wystawiali swoje prace artyści m.in. z Polski, Niemiec i Litwy; odbywa się tutaj także Międzynarodowy Festiwal Sztuki Naiwnej. W tym kontekście warto wspomnieć, że szeroki rozgłos zdobyła przed laty twórczość malarzy nieprofesjonalnych, w większości pracowników KWK „Wieczorek”. Tworzyli oni tzw. „Grupę Janowską”. W wielu muzeach i galeriach odnajdziemy prace m.in. Józefa Ociepki, Ewalda Gawlika czy Erwina Sówki.
Kronika Szlakowa
Galeria Szyb Wilson w Katowicach mieści się w pokopalnianym szybie dawnej kopalni „Wieczorek”, którego historia sięga 184 lat wstecz. Projekt architektoniczny szybu wykonali autorzy projektów Giszowca i Nikiszowca - Zillmanowie. Szyb Wilson stanowi jedną z największych galerii w Europie Środkowej. Liczy blisko 2500 m2. Na terenie galerii jeszcze 33 lata temu działało przedsiębiorstwo górnicze, na które składały się dwa kopalniane szyby, łaźnia, cechownia, a także sortownia. Z miejscem, w którym mieści się Galeria bardzo mocno wiąże się historia głośnej Grupy Janowskiej - była to grupa malarzy-amatorów, z zawodu górników, założona w połowie XX w. Jej członkowie stali się inspiracją dla filmu „Angelus” w reżyserii Lecha Majewskiego. Premiera filmu miała miejsce w postindustrialnej przestrzeni Galerii Szyb Wilson w 2001 r.
Źródło: http://www.zabytkitechniki.pl/Poi/Pokaz/1714
Historia
Początki istnienia Kopalni Węgla Kamiennego „Wieczorek” przypadły na lata 20. XIX w., kiedy to Aleksander Mieroszewski, ostatni Pan Ordynacji Mysłowickiej z D.H. Daliborem nabyli prawa do górniczej eksploatacji 100 ha ziemi. Pole górnicze nazwano Morgenroth („Jutrzenka”). W 1833 r. firma Giesches Erben, z czasem wiodący koncern przemysłowy o światowym zasięgu, wykupiła większość udziałów w polu, dając tym faktem początek funkcjonującej do dnia dzisiejszego Kopalni „Giesche”, nazwanej po II wojnie światowej kopalnią „Wieczorek”.
Na terenie dzisiejszej galerii „Szyb Wilson” działało przedsiębiorstwo górnicze, na które składały się: dwa szyby wydobywcze – „Richthofen” i „Hulda” (przemianowane w 1935 r. na „Wilson I” i „Wilson II” ku czci Prezydenta Stanów Zjednoczonych), łaźnia, cechownia, zakład przeróbczy, nadszybie i sortownia, z której węgiel wyruszał w świat z lokujących się na terenie ramp i węzła kolejowego. Od tamtych czasów aż po 1997 r. teren szybu „Wilson” był nieprzerwanie eksploatowany.
Źródło: peuk.fiiz.pl
