Kościół pw. Dobrego Pasterza w Istebnej
A-314/78 z 11.05.1978
Opis
Jeden z najważniejszych zabytków Istebnej, murowany kościół wybudowany w latach 1792–1794. Jest on drugą świątynią, jaka powstała w centrum miejscowości. We wnętrzach zachowało się kilka elementów z poprzedniego drewnianego kościółka, powstałego jeszcze za czasów misjonarza Leopolda Tempesa, który krzewił na tych terenach wiarę katolicką. Jednym z nich jest umieszczona nad drzwiami wejściowymi drewniana belka z wyrytą datą „1721 rok”, innym krzyż z drewna lipowego, który umieszczono w bocznym ołtarzu. W późniejszym okresie Ludwik Konarzewski senior wraz ze swymi uczniami przyozdobił krzyż winną latoroślą.
Największą wartość świątyni stanowią ciekawe, barwne polichromie powstałe po rozbudowie obiektu z lat 1928–1929. Ich projekt i wykonanie jest wynikiem współpracy wybitnych artystów zamieszkujących Istebną – Jana Wałacha i Ludwika Konarzewskiego seniora wraz z uczniami. Kościół posiada pięknie rzeźbiony ołtarz, ambonę, chrzcielnicę i balaski, wszystkie te elementy dłuta Ludwika Konarzewskiego seniora oraz młodych artystów kształcących się pod jego okiem. We wnętrzu zwraca uwagę także kaplica boczna, zwana kaplicą Miłosierdzia. Jej wystrój powstał w latach pięćdziesiątych ubiegłego wieku i jest owocem pracy artystycznej młodszego pokolenia Rodziny Konarzewskich – Ludwika juniora, jego siostry Marii i żony Joanny. Warto tu zwrócić uwagę na polichromię przedstawiającą procesję „Bożego Ciała” w Istebnej.
Zarówno Jan Wałach, jak i Rodzina Konarzewskich chętnie sięgali do motywów związanych z kulturą Górali Śląskich – ich strojem i rękodziełem. Ślady tych inspiracji odnajdziemy w ubiorze namalowanych postaci, mensach ołtarzy bocznych, ceramice Marii Konarzewskiej i wielu innych elementach.
Przez chwilę przyjrzyjmy się malowidłom naściennym w prezbiterium ze sceną Adoracji Chrystusa Króla autorstwa Ludwika Konarzewskiego seniora. Wiele tu odwołań do współczesnych powstaniu dzieła postaci historycznych i symboli narodowych.
Wszystko to sprawia, że kościół ten w swym wystroju i wyposażeniu jest silnie związany z miejscem i czasem historycznym, w jakim został wybudowany i stoi od 220 lat.
Źródło: istebna.eu
Historia
Znajdujący się w centrum wsi kościół zbudowany został w latach 1792-1794 na miejscu wcześniejszej drewnianej kaplicy z 1720 roku. Powstała ona w efekcie jezuickiej misji chrystianizacyjnej prowadzonej wśród górali przez ks. Leopolda Tempesa (jezuitę związanego misją z Jabłonkowem). Pośrednio w jej wyniku, pod koniec XVIII w., powstał obecny murowany kościół, do którego przeniesiono m.in. krzyż wykonany z drewna lipowego, będący prawdopodobnie dziełem uczniów z krakowskiej pracowni Wita Stwosza. Na miejscu pierwotnej, nieistniejącej już kaplicy drewnianej obecnie znajduje się figura Matki Boskiej, przedstawionej według paryskiego objawienia św. Katarzyny Labouré, znanego z Cudownego Medalika.
Po rozbudowie w latach 1928-1929 kościół przybrał obecny kształt architektoniczny. Wewnątrz, w nawie głównej powstają wówczas polichromie autorstwa dwóch istebniańskich artystów: Jana Wałacha i Ludwika Konarzewskiego. W ołtarzu głównym (dzieło L. Konarzewskiego) znajduje się namalowany przez J. Wałacha Obraz Chrystusa Dobrego Pasterza usytuowanego na tle istebniańskiego krajobrazu. Obraz otoczony jest płaskorzeźbami 12 apostołów i zwieńczony opromienioną figurą w konwencji Matki Boskiej Częstochowskiej z Dzieciątkiem Jezus na ręce oraz ze znajdującym się u podstaw przedstawienia ukoronowanym orłem. Na szczególną uwagę zasługują polichromie we wnętrzu kościoła przedstawiające Piekło i Niebo (L. Konarzewski) czy choćby spowiedź górali (Jan Wałach) oraz młodopolskie elementy wyposażenia: ambona w kształcie łodzi i chrzcielnica w kształcie muszli (L. Konarzewski). Po prawej stronie ołtarza głównego – kaplica z oryginalnym wystrojem według koncepcji Joanny Konarzewskiej, powstałym w 1953 roku: realistycznym malowidłem przedstawiającym procesję górali pędzla Ludwika Konarzewskiego juniora, jego również autorstwa – obrazem ołtarzowym, ukazującym Chrystusa na Krzyżu w rozmowie z Dobrym Łotrem oraz z wystrojem ceramicznym jego siostry – Marii Konarzewskiej.
Na uwagę zasługują też bardzo oryginalne zamknięte oprawy oświetleniowe, lamp sufitowych w formie tzw. oboniek, czyli płaskich, drewnianych beczułek góralskich, w których przechowywało się mleko owcze - według pomysłu brata Ludwika Konarzewskiego-juniora - architekta Stanisława Konarzewskiego. Dzięki tej właśnie koncepcji dość powszechne stało się w regionie wykorzystywanie formy tych naczyń jako lamp dekoracyjnych, w których zamiast dna umieszczone jest szkło, na którym układa się koronki koniakowskie. W tym samym miejscu pod chórami znajdują się konfesjonały w stylu hiszpańskim, wykonane przez jednego z uczniów L. Konarzewskiego - p. Bocka.
Na wschód od kościoła, za pomnikiem Pawła Stalmacha znajduje mały park z drzewami liczącymi ponad 300 lat. Jego część zajmuje stary cmentarz istebniański, założony na przełomie XVIII/XIX w. z charakterystycznymi żeliwnymi krzyżami odlanymi w hutach w Trzyńcu i Ustroniu. Obok kościoła wznosi się budynek dawnej szkoły parafialnej z 1819 r., na którym umieszczono tablicę upamiętniającą alpinistę Jerzego Kukuczkę. Na zachód od kościoła umiejscowiono nowy cmentarz, gdzie spoczywa wiele znanych i kojarzonych z Trójwsią Beskidzką osób, jak rodzina Konarzewskich, Jan Kawulok, Paweł Łysek czy ks. Emanuel Grimm.
Źródło: wikipedia.pl
