Drewniany kościół pw. Narodzenia NMP w Gwoździanach
80/54 z 02.03.1954
Opis
Znajdująca się na północno-zachodnich krańcach województwa śląskiego miejscowość Gwoździany może poszczycić się interesującym zabytkiem, jaki stanowi tutejszy kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Ta XVI-wieczna świątynia przeniesiona została na swoje obecne miejsce w latach 70-tych XX w. z Kościelisk koło Olesna. Obiekt, będący kościołem parafialnym w należących do diecezji opolskiej Gwoździanach, leży na Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego.
Gwoździany, niewielka miejscowość w powiecie lublinieckim, przez całe stulecia nie posiadała własnej świątyni, a jej mieszkańcy uczęszczali na msze do położnego 7 km od wioski kościoła w Dobrodzieniu. Wierni dążyli do posiadania własnego miejsca kultu od pierwszych lat po II wojnie światowej, jednak polityka władz PRL utrudniała budowę nowego kościoła. Ks. Stanisław Kras, będący w latach 70-tych proboszczem w Dobrodzieniu, postanowił przenieść do Gwoździan nieużytkowany, drewniany kościół z Kościelisk koło Olesna. Zamiar ten, zrealizowany w latach 1976-78, okazał się dobrym pomysłem przechytrzenia komunistycznych władz, a zarazem przyczynił się do ocalenia zabytku, który od wielu lat niszczał. Obecny kościółek jest pod względem konstrukcji wiernym obrazem pierwotnego, choć nie wszystkie jego elementy są oryginalne. Pierwotna świątynia, o konstrukcji zrębowej, na podmurówce z kamienia, wzniesiona została w 1573 r. Samodzielną wieżę dobudowano w XVII, lub XVIII w. Tak, jak pierwotnie, przeniesiony po czterech wiekach kościół postawiono w Gwoździanach na wzniesieniu. Pracami kierował mistrz ciesielski Paweł Lorenc, pod nadzorem konserwatora zabytków, przy udziale miejscowych fachowców oraz czynnej pomocy mieszkańców wsi. Doskonałe odtworzenie pierwotnej sylwetki obiektu sprawiło, że parafia w Dobrodzieniu otrzymała w roku 1981 nagrodę II stopnia Ministra Kultury i Sztuki w konkursie na najlepszego użytkownika obiektu zabytkowego. Był to zresztą fakt nieco paradoksalny, biorąc pod uwagę całokształt polityki władz PRL wobec wierzących. Kościół posiada przylegającą do nawy wieżę o konstrukcji słupowej, z baniastym hełmem i latarnią. Dwuspadowy dach oraz ściany zewnętrzne pokryte są gontem. Ponieważ dawne wyposażenie pozostało w nowym kościele w Kościeliskach, wystrój świątyni w Gwoździanach jest współczesny, ale zarazem nie tworzy dysharmonii z drewnianym wnętrzem. Należą do niego m.in. stacje drogi krzyżowej, ołtarz Matki Bożej oraz figury świętych.
Źródło: sad.slaskie.travel
Historia
Do 1976 r. Gwoździany nie posiadały własnego kościoła, a mieszkańcy uczęszczali do odległego o 7 km kościoła parafialnego w Dobrodzieniu. Choć pomysł zbudowania tu świątyni i utworzenia własnej parafii zrodził się już we wczesnych latach powojennych, ze względów politycznych nie można go było zrealizować. Zadania tego podjął się w latach 70. ówczesny proboszcz dobrodzieński – ks. Stanisław Kras, który postanowił przenieść do Gwoździan niszczejący i nieczynny od 1946 r. drewniany kościółek pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny z Kościeliska koło Olesna. Świątynia ta, wzmiankowana już w 1394 r., wzniesiona została w swojej obecnej formie w 1576 r. Niestety nie są znani jej budowniczowie. Przekształcono ją w XVII/XVIII w. (wówczas dobudowano wieżę) i odnowiono w 1878 r. Kiedy w 1947 r. ukończono w Kościeliskach budowę nowego kościoła parafialnego, do którego przeniesiono wyposażenie ze starego, drewnianą świątynię zamknięto i od tamtej pory powoli zaczęła ona niszczeć.
Do prac związanych z przeniesieniem świątyni przystąpiono w 1976 r. Kościół w Kościeliskach został rozebrany, a wszystkie elementy drewnianej konstrukcji zinwentaryzowane i ponumerowane oraz przewiezione do Gwoździan. Całością prac rekonstrukcyjnych, prowadzonych pod nadzorem konserwatora zabytków, kierował mistrz ciesielski Paweł Lorenc, zaś budowę prowadzili m.in. Roman Ząjonc, Teodor Bodora, Piotr Pawołka, Karol Szczygieł i Karol Polok przy aktywnym udziale wszystkich mieszkańców wsi.
Świątynię, pod nowym wezwaniem, Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, poświęcono 26 maja 1979 r. Aktu tego dokonał ordynariusz diecezji opolskiej ks. biskup Alfons Nosoll. Do 1985 r. stanowił on filię parafii św. Marii Magdaleny w Dobrodzieniu, zaś od 1986 r. jest kościołem nowo utworzonej parafii w Gwoździanach.
Źródło: peuk.fiiz.pl
