Zamek w Grodźcu Śląskim

Nr w rejestrze zabytków:
R/369/52 z 20.10.1952; A-141/76 z 06.09.1976

Opis

Zamek wzniesiono w latach 1542–1580 na miejscu wcześniejszej warowni. W czasie II wojny światowej Niemcy stworzyli tutaj szpital polowy. Od 1950 r. był siedzibą Zakładu Doświadczalnego Instytutu Zootechniki. Obecnie znajduje się w rękach prywatnych.

Sięgający swoją historią XII w. niepozorny budynek ma wielką wartość historyczną i stanowi jeden z najcenniejszych zabytków gminy Jasienica. Początkowo była to budowla jednopiętrowa zwieńczona attyką, z wieżami od strony parku i frontu, ale w ciągu wieków była wielokrotnie przebudowywana. Obecnie posiada cechy stylu barokowego. Jest to budynek murowany, otynkowany, dwukondygnacyjny z charakterystycznymi wieżyczkami oraz obszernym tarasem z wejściem do zabytkowego parku. Z jego dawnego wnętrza do czasów współczesnych przetrwały jedynie resztki oryginalnej boazerii, stropy z profilowanych belek oraz oryginalne podłogi i okładziny okienne na parterze.

Z grodzieckim zamkiem związanych jest wiele ciekawych osób i wydarzeń. Dla przykładu wychował się w nim Wacław Grodecki – duchowny i kartograf, który sporządził wydaną w 1562 r. w Bazylei pierwszą mapę Polski oraz uznany za świętego w 1995 r. Melchior Grodziecki. Z kolei jednym z jego właścicieli był przyjaciel marszałka Józefa Piłsudskiego, dyrektor departamentu polskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych – dr Ernest Habicht.

Jeszcze do niedawna wnętrza zamkowe zajmował Zakład Doświadczalny Instytutu Zootechniki, jednak od 2004 r. obiekt ma prywatnego właściciela, który cały czas inwestuje w jego odnowienie i adaptację pozwalającą na udostępnienie zamku dla mieszkańców i turystów.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Historia

Obecny zamek zbudowany został w latach 1542–1580 przez kasztelana księcia cieszyńskiego Macieja z rodu Grodzieckich herbu Radwan w miejscu dawnego zamku. Przypuszcza się, że zachowane do dziś zabudowania zamkowe powstały prawdopodobnie pod koniec XIV wieku na miejscu drewnianego grodu z XII w który strzegł traktu handlowego wiodącego z Małopolski przez Śląsk Cieszyński na Morawy. Był własnością rodziny Grodeckich z Brodu (herbu Radwan) do połowy XVII wieku. Później kolejno stawał się rezydencją rodów Marklowskich (herbu Wieniawa) z Żebraczy, Sobków z Kornic oraz Larischów.

Początkowo była to gotycko-renesansowa jednopiętrowa budowla zwieńczona attyką, z wieżami od strony parku i frontu. Około roku 1650 nowi właściciele Marklowscy przebudowali go w stylu barokowym. Po śmierci barona Joachima Marklowskiego w 1663 roku dobra grodzieckie dostały się w ręce Jana Dahma z Biedrzychowic, a następnie w latach 1666 - 1701 były własnością starej śląskiej rodziny baronów Sobków z Kornic. Nowy właściciel - Karol Jerzy Sobka – dobudował dwie mniejsze wieże po bokach budowli, a także kolejną kondygnację oraz taras z wyjściem do parku.

W 1846 roku zamek został przebudowany, dobudowanych zostało wówczas kilka wież pokrytych namiotowymi dachami (obecnie jest ich siedem). Trzy z nich mieszczą okrągłe klatki schodowe. Usytuowane w północnej wieży, największe z kręconych schodów, łączą piwnice ze strychem. Ich średnica wynosi około 4 metry. W jednej z wież urządzono w stylu neogotyckim zamkową kaplicę. W hollu pierwszego piętra, w zwieńczeniu drewnianej arkady, wymalowano małżeńskie tarcze herbowe Zofii de Mara i Henryka Zobel von Giebelstadt z okazji ich ślubu zawartego w 1846 roku. Teren wokół zamku, z bogatym starodrzewem, przekształcono w angielski park o romantycznym charakterze. W 1884 r. Grodziec wraz z zamkiem, będący wówczas własnością Annalory baronówny Zoblów von Giebelstadt, został sprzedany przemysłowcowi z Białej – Franciszkowi von Strzygowskiemu.

W 1927 r. zamek trafił w ręce dyrektora departamentu MSZ w Warszawie a jednocześnie przyjaciela marszałka Józefa Piłsudskiego, dra Ernesta Habichta, który odrestaurował rezydencję oraz zgromadził w niej dużą kolekcję muzealno-biblioteczną. W zbiorach zamkowych znajdowało się także około 210 zabytków z epoki brązu znalezionych podczas budowy „Kolei Miast Śląskich i Galicyjskich” w 1887 roku na odcinku Bielsko – Cieszyn. W czasie II wojny światowej Niemcy rozgrabili zbiory oraz wyposażenie budynku; urządzili w nim także szpital wojskowy. Zbiory zamkowe zostały rozgrabione i wywiezione w 1942 roku do Landesmuseum w Bytomiu, gdzie uległy po 1945 roku rozproszeniu. Ogołocono również zamek z XVIII i XIX-wiecznych kominków i pieców, z których jeden znajduje się w Muzeum Zamkowym w Pszczynie.

Po wojnie zamek grodziecki został przekazany najpierw Akademii Umiejętności w Krakowie, a latach 1946-2004 upaństwowiony zamek służył naukowcom z Instytutu Zootechnicznego PAN. W 2004 roku zamek zakupił śląskocieszyński przedsiębiorca Michał Bożek, aby przekształcić go w rezydencję, muzeum i ośrodek kulturalno-naukowy.

Obecnie z dawnego wnętrza pozostały resztki oryginalnej boazerii, portale, stropy z profilowanych modrzewiowych belek oraz oryginalne podłogi i okładziny okienne na parterze.

Źródło: wikipedia.pl

Data powstania obiektu: 1542 r.

Dane teleadresowe

Grodziec 3
43-386 Grodziec
place
49.803455, 18.863890 Skopiowano do schowka
N49º48'12.438", E18º51'50.004" Skopiowano do schowka

Cechy i udogodnienia

Parking
Tylko z zewnątrz
Zamknięte / Nieczynne

Korzystając z tej strony akceptujesz, że w Twoim urządzeniu końcowym zostaną zainstalowane pliki cookies, które umożliwiają nam świadczenie usług. Brak zgody na pliki cookies oznacza, że pewne funkcjonalności strony mogą być niedostępne. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić te ustawienia. Więcej informacji znajdziesz w Polityce Cookies.