Kościół pw. św. Michała Archanioła w Goleszowie
145/60 (R/585/60) z 27.02.1960; A-288/78 z 30.03.1978
Opis
Kościół pw. św. Michała Archanioła jest świątynią parafialną rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem, która położona jest na terenie dekanatu goleszowskiego należącego do diecezji bielsko-żywieckiej.
Neobarokowa świątynia powstała na początku XX w. wg projektu budowniczego Maksa Wrany z Cieszyna. Zastąpiła tym samym pochodzący jeszcze z XIII w., wybudowany w 1293 r. przez dwóch miejscowych osadników, zabytkowy kościół, który został niestety wówczas rozebrany. Cześć jego wyposażenia można obecnie podziwiać w Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie, część natomiast wzbogaca wnętrze dzisiejszej świątyni. Centralnym miejscem kościoła jest oczywiście ołtarz prezentujący wizerunek jej patrona – św. Michała Archanioła. Niezwykle cenna jest stojąca pod chórem kamienna chrzcielnica, która powstała prawdopodobnie jeszcze w XIII w. Godne uwagi są również zabytkowe obrazy, w tym m.in. Matki Bożej Różańcowej oraz św. Jana Nepomucena z 1877 r., jak również rzeźby barokowe. Niestety, nie zachował się do naszych czasów drogocenny kielich, na którym wyryto rok 1293 oraz napis literami gotyckimi wymieniający nazwiska budowniczych pierwszego kościoła, który został skradziony w 1780 r.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Goleszów jest jedną z najstarszych miejscowości Śląska Cieszyńskiego. Prowadzone na jego terenie badania świadczą o tym, iż tereny te były zamieszkane już w I–IV w. n.e., prawdopodobnie przez słowiańskie plemię Golęszyców – najbardziej na południowy wschód wysunięte spośród słowiańskich plemion śląskich. Pierwsza historyczna wzmianka o miejscowości pochodzi jednak z 1223 r. Już w 1293 r. dwaj miejscowi osadnicy – Jakub Smok i Maciej Pinode – zbudowali tutaj kościół. Reprezentował on styl gotyki, był z kamienia, ale posiadał drewnianą wieżę. Trudno dzisiaj określić, czy była to pierwsza czy już może druga goleszowska świątynia, ani też, czy już wówczas była farą parafialną. Parafia goleszowska istniała bowiem na pewno już w 1447 r. W czasie reformacji, podobnie jak wiele kościołów na Śląsku Cieszyńskim, katolicka świątynia przeszła w ręce ewangelików i pełniła funkcję zboru ariańskiego. Miało to miejsce w latach 1550–1611. Zapewne w następnych latach kilka razy przechodziła z rąk katolickich do protestanckich. W 1640 r. najprawdopodobniej należała już na stałe do katolików. Z protokołu wizytacyjnego z 1652 r. wiadomo, że już wówczas nosiła wezwanie św. Michała Archanioła.
W 1785 r. parafia goleszowska została podzielona, poprzez wydzielenie z niej dwóch parafii, będących do tej pory jej filiami. Utworzono wówczas bowiem parafię w Ustroniu, przyłączając od niej Wisłę. W latach 1866–1877 goleszowska świątynia doczekała sie remontu. Kościół został wówczas odmalowany, odnowiono ołtarz, ambonę i organy. W 1881 r. ks. J. Śniegoń, wikariusz generalny, dokonał poświęcenia nowych dzwonów. Stare dzwony z 1641 r. zostały bowiem dwukrotnie powiększone. W 1893 r. w odpust św. Michała Archanioła parafia obchodziła 600-lecie istnienia miejscowego kościoła. W tym samym roku rozebrano grożącą zawaleniem wieżę kościelną. W 1894 r. zasługą ks. Karowskiego odrestaurowano ponownie kościół i probostwo.
Początek nowego, XX w., przyniósł ze sobą potrzebę wystawienia nowej świątyni, stara bowiem przestała być już wystarczająca, z uwagi na rosnącą liczbę wiernych. Budowę nowego kościoła rozpoczęto w 1913 r. Stary kościół, w którym jeszcze 1911 r. ks. Z. Kubok, a w 1914 r. ks. P. Smyczek odprawiali swoje prymicje, w ciągu wieków kilkakrotnie odnawiany, rozebrano w 1921 r. Przy rozbieraniu stwierdzono, że prezbiterium było najstarszą częścią kościoła. Znaleziono również wówczas dwadzieścia srebrnych monet z czasów króla czeskiego Wacława z XIV w.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Ciekawostki
Z parafią goleszowską związane jest wydanie drukiem w 1761 r. pierwszej książki modlitewnej dla katolików w Księstwie Cieszyńskim w dialekcie polsko-śląskim. Ułożył ją ówczesny proboszcz goleszowski – ks. Franciszek Mateusz Knoebel razem z proboszczem z Wędryni – ks. Janem Hackenbergerem oraz ks. Jerzym Bojtkiem – proboszczem w Jabłonkowie, byłym administratorem w Goleszowie.
Źródło: peuk.fiiz.pl
