Zamek Piastowski w Gliwicach
568/58 z 05.05.1958; 320/60 z 07.03.1960
Opis
W zamku znajduje się stała wystawa Muzeum w Gliwicach zatytułowana „Gliwice miasto wielu kultur. Historia Gliwic i pradzieje Ziemi Gliwickiej”. Jej zwiedzanie to swoistego rodzaju wycieczka w przeszłość miasta, aż do czasów prehistorycznych.
Nowoczesna wystawa znajduje się w obiekcie o średniowiecznym rodowodzie, co dodaje jej dużej atrakcyjności. Przedstawia historię Gliwic w podziale na dwa okresy historyczne, z których pierwszym są „Pradzieje”. Archeologiczny wątek wystawy ukazuje przełomowe momenty w pradziejach regionu gliwickiego. Znajdują się tutaj m.in. zabytki pochodzące z cmentarzyska kultury łużyckiej w Świbiu. Ekspozycja pozwala prześledzić zarówno zmiany kulturowe i cywilizacyjne, jak również środowiskowe i klimatyczne.
Kolejna część wystawy „Od średniowiecza po czasy nowożytne” prezentuje historię miasta, od jego początków aż po XVIII i XIX w. i czasy wielkiej rewolucji przemysłowej. Porusza zagadnienie przynależności państwowej miasta na przestrzeni całej jego historii, mówi o różnych aspektach życia miasta i informuje o najważniejszych wydarzeniach w jego historii. Ukazuje wielokulturowość miasta, wskazując na różnorodność narodową i religijną jego mieszkańców, zarówno przed, jak i po 1945 r. Na szczególną uwagę zasługują prezentowane w tej części ekspozycji unikatowe archiwalne fotografie ukazujące miasto, dokumentujące obiekty przemysłowe, rejestrujące życie ludzi w regionie gliwickim od poł. XIX w. Na wystawie zobaczyć można także tradycyjną śląską kuchnię i izbę, a także kolekcję ludowych strojów.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Zamek Piastowski to gotycka budowla, sięgająca początkami XIV w., którą łączyć należy z powstaniem w Gliwicach murów obronnych. Miał wówczas formę dwóch połączonych ze sobą – ścianą kurtynową i drewnianą galerią – baszt.
Obecny kształt obiekt zyskał w wyniku przebudowy w XVI w., dokonanej przez ówczesnego dzierżawcę miasta Fryderyka Cetrycza, od którego wziął zresztą swoją nazwę używaną do 1945 r. (dwór Cetrycza). Pomiędzy basztami powstał wtedy dwukondygnacyjny budynek z cegły, z pięcioma osiami okien. Adaptowano parter i piętro baszty zachodniej, a jednospadowy dach przylegał do muru obronnego. Budynek nie był podpiwniczony.
W II poł. XVIII w. obniżono miejskie mury obronne do ok. 7 m, co pozwoliło na wprowadzenie dalszych zmian w konstrukcji zamku. Całkowicie zmieniono basztę zachodnią. Obniżono ją i powiększono wzdłuż osi północ-południe na planie prostokąta. Powstałe w ten sposób skrzydło przekryto dwuspadowym dachem. Dzięki obniżeniu muru obronnego możliwe było przekrycie dwuspadowym dachem także murowanego łącznika między basztami. Bogate wykończenie oraz spora liczba dużych okien świadczy o tym, że w tym czasie obiekt pełnił funkcję rezydencji mieszkalnej.
W połowie XIX w. w miejsce rozebranej średniowiecznej baszty wzniesiono wzorowane na zachodnim nowe wschodnie skrzydło obiektu, gdzie obecnie znajduje się główne wejście.
Przez stulecia obiekt spełniał różne funkcje. Mieścił się w nim arsenał, więzienia, pełnił również funkcję folwarku.
Po 1945 r. zmieniono nazwę Dworu Cetrycza na „zameczek”, a w 1983 r. na „Zamek Piastowski”.
W latach 1956–1959 budowlę wraz z otoczeniem poddano gruntownej renowacji, w wyniku której podkreślono jej średniowieczne cechy i zaadaptowano do pełnienia funkcji muzealnych, dzięki czemu od 1960 r. obiekt jest oddziałem Muzeum w Gliwicach. Kolejna renowacja w latach 1984–1988 była okazją do stworzenia nowej stałej ekspozycji oraz przeprowadzenia badań architektonicznych i archeologicznych.
W latach 2005–2008 zrealizowany został projekt rewitalizacji Zamku Piastowskiego i utworzenia w nim Centrum Informacji i Edukacji Regionalnej z udziałem środków Unii Europejskiej i budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR). Przygotowana została także nowa wystawa stała „Gliwice miasto wielu kultur. Historia Gliwic i pradzieje Ziemi Gliwickiej”. Zamek Piastowski ponownie udostępniono zwiedzającym 21 września 2008 r.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Ciekawostki
Na terenie zamku odbywa się wiele wystaw oraz różnego rodzaju imprez kulturalnych.
Na przedpolu Zamku Piastowskiego organizowany jest w ramach Gliwickich Dni Dziedzictwa Kulturowego„Jarmark Księcia Siemowita” – rycerskie potyczki, salwa artyleryjska z bombardy, przemarsz orszaku dworzan przez miasto, pokazy musztry paradnej i bojowej, warsztaty tańca średniowiecznego, specjały kuchni staropolskiej, kramy tradycyjnych rzemieślników, to tylko niektóre z wielu średniowiecznych atrakcji tej imprezy.