Willa Caro w Gliwicach – Muzeum w Gliwicach
1309/83 z 3.10.1983
Opis
Muzeum w Gliwicach jest samorządową instytucją kultury, której organizatorem jest Miasto Gliwice. Placówka posiada następujące działy:
- Archeologia – prowadzone przez muzeum w Gliwicach badania archeologiczne przyczyniły się do zgromadzenia większości materiałów pradziejowych pochodzących z terenu Gliwic i powiatu gliwickiego, które eksponowane w ramach ekspozycji czasowych;
- Etnografia – gliwickie zbiory etnograficzne dokumentują kulturę wsi regionu gliwickiego oraz porównawczo także innych terenów Śląska i Małopolski. Obecnie w zbiorach znajduje się ponad 4 250 obiektów i około 6 200 archiwalnych klisz szklanych i fotografii o tematyce etnograficznej;
- Historia – zbiory historyczne obejmują następujące kategorie zabytków: dokumenty pergaminowe, akta i rękopisy, starodruki, książki i broszury, zabytki cechowe, zabytki górnicze, kartografię, prasę, militaria, sztandary i chorągwie, afisze i plakaty, banknoty i numizmaty, odznaczenia i medale, ikonografię oraz fotografie;
- Sztuka i Rzemiosło Artystyczne – w zbiorach znajduje się około 16 500 zabytków. Kolekcje wiodące to: odlewnictwo artystyczne dawne i współczesne, w tym kolekcja XIX-wiecznych odlewów żeliwnych, ceramika polska, ceramika zachodnioeuropejska oraz należąca do największych w kraju kolekcja polskiej, srebrnej biżuterii artystycznej, powstałej po 1945 r.;
- Biblioteka;
- Dział Konserwacji.
Wystawy stałe Muzeum Gliwicach to:
- „Słusznie słyną dziś Gliwice” w Oddziale Odlewnictwa Artystycznego,
- „Gliwice – miasto wielu kultur” na Zamku Piastowskich,
- XIX-wieczne wnętrza mieszkalne górnośląskiej burżuazji wielkoprzemysłowej z przełomu wieków w willi Caro.
Willa Caro należy do unikatowych przykładów XIX-wiecznych obiektów z niemal całkowicie zachowanym wystrojem wnętrz. Budynek powstał w latach 1882–1885 i został rozbudowany w latach 20. XX w. poprzez dodanie jednej kondygnacji, która została pozbawiona elementów stylowych.
Prezentowana w willi Caro ekspozycja muzealna obejmuje ruchome zabytki wtórne pochodzące z własnych zbiorów Muzeum w Gliwicach. Znajdują się one w 10 pomieszczeniach, które zostały urządzone na wzór wystroju wnętrz rezydencji mieszkalnych śląskich przemysłowców z przełomu XIX i XX w.
Pierwszym pomieszczeniem jest stanowiący wizytówkę pana domu hol na parterze. Pełnił on funkcję reprezentacyjną. Z niego na górę wiodą główne schody, które zachowały się w całości i są dziełem berlińskich rzemieślników. Rzeźba gryfa przy schodach przedstawia fantastyczne zwierzę, podtrzymujące tarczę z monogramem OC (Oscar Caro).
Jednym z dwóch największych i najbardziej reprezentacyjnych pomieszczeń parteru jest położona na lewo od wejścia głównego jadalnia. W sali zachował się w całości eklektyczny wystrój o cechach neobaroku i neorenesansu włoskiego. Boazerie, strop zdobiony sztukateriami i malowidłem na płótnie, stolarka drzwiowa i okienna są oryginalne. Obecnie sala ma charakter użytkowy – odbywają się tutaj koncerty i konferencje.
Drugim najbogatszym pomieszczeniem jest tzw. duży salon, niegdyś przeznaczony na oficjalne spotkania towarzyskie. Zachował się w nim oryginalny, kasetonowy, neorenesansowy strop oraz stolarka drzwiowa i okienna. Boazerie i parkiet zostały natomiast zrekonstruowane. Ściany pokryto tkaniną o historycznym wzorze. Wnętrze zostało wyposażone w empirowe meble.
Z dużego salonu wiedzie wejście do narożnego saloniku przy „ogrodzie zimowym” (otwartej na zewnątrz loggi), przeznaczonego na spotkania towarzyskie kobiet (tzw. mały salon). Zachował się tutaj oryginalny strop zdobiony sztukateriami – eklektyczny z elementami neobaroku. Boazerie, parkiet, tkanina na ścianach zostały zrekonstruowane. Wystrój saloniku jest lekki i bardziej kameralny. Wyposażono go w XIX-wieczne meble.
Mały salon jest połączony amfiladowo z pokojem pana domu. Gabinet właściciela rezydencji był miejscem pracy, wypoczynku oraz „męskich” spotkań. Jego wystrój jest „ciężki”, tkaniny ciemne, wyposażenie zaś stanowią neorenesansowe i neobarokowe meble, akcesoria myśliwskie i „wschodnie” przedmioty. Zachował się intarsjowany różnymi gatunkami drewna, oryginalny, neorenesansowy strop. Boazerię i parkiet zrekonstruowano.
W ostatnim pomieszczeniu amfilady, tzw. muzeum pana domu, zachował się oryginalny strop zdobiony klasycyzującymi malowidłami. Pierwotnie znajdował się tu pokój bilardowy. Obecnie pomieszczenie zaadaptowano na gabinet osobliwości, miejsce ekspozycji cennych i oryginalnych zabytków, zgodnie z XIX-wieczną modą na urządzanie domowych muzeów w ziemiańskich i miejskich rezydencjach mieszkalnych.
Hol na I piętrze, umieszczony nad holem parteru, pełnił funkcję komunikacyjną. Przed przebudową willi był połączony z niemal wszystkimi pomieszczeniami piętra: sypialnią, pokojami dziecinnymi i garderobą. Wystrój holu na piętrze jest jeszcze oficjalny, łączy reprezentacyjny parter z kameralnym, mniej oficjalnym I piętrem.
Sypialnia właścicieli willi została wyposażona w holenderskie neorokokowe meble. Malowany strop został zrekonstruowany w oparciu o zachowany fragment. Neorenesansowy piec kaflowy przeniesiono z dawnego pokoju śniadaniowego, znajdującego się w bocznej części willi.
Kameralny i skromny buduar, jak wszystkie pomieszczenia położone na I piętrze, przylega do sypialni. Niegdyś służył pani domu jako gotowalnia i miejsce wypoczynku. Zachował się w nim autentyczny strop z ozdobnym dekoracyjnym pasem (bordiurą). Malowane i złocone na profilach boazerie są rekonstrukcjami. Draperie w oknach i drzwiach wykonano z naturalnego jedwabiu.
Mniej oficjalnym, zacisznym miejscem spotkań rodzinnych był tzw. salon rodzinny. W pomieszczeniu zachował się oryginalny strop. Parkiet z ozdobnym fryzem został wiernie zrekonstruowany. Salon wyposażono w meble z epoki biedermeier.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Muzeum zostało powołane do życia w 1905 r. przez Górnośląskie Towarzystwo Muzealne. Początkowo planowano wzniesienie nowej budowli na jego siedzibę, niestety I wojna światowa i zaistniały po niej kryzys gospodarczy doprowadziły do rezygnacji z tych planów. Również po II wojnie światowej nie udało się zbudować nowej siedziby muzeum.
Pierwszą siedzibą muzeum była Szkoła Podstawowa nr 4 przy ulicy Ziemowita (ówczesna Schroetterstrasse), w której dwóch salach stworzono ekspozycję muzealną. W kolejnych latach dwukrotnie zmieniano jednak siedzibę:
- w latach 1908–1923 były nią cztery sale Szkoły Podstawowej nr 9 przy ulicy Sobieskiego (ówczesna Freundstrasse),
- w latach 1924–1933 – pomieszczenia byłego Kasyna Oficerskiego przy ulicy Kościuszki (ówczesna Friedrichstrasse).
Muzeum zaczęło funkcjonować w obecnej siedzibie – willi Caro – w 1934 r. Obiekt ten przeszedł gruntowany remont pod koniec XX w., po którym został ponownie oddany do użytku w 2000 r.
Od lat 60. XX w. powstawać zaczęły oddziały Muzeum w Gliwicach. Pierwszym z nich, po adaptacji przeprowadzonej w latach 1956–1959, stał się Dwór Cetrycza przy ulicy Pod Murami 2, który od lat 80. XX w. zaczęto określać mianem „Zamku Piastowskiego”. Kolejne renowacje obiektu miały miejsce w latach 1984–1988 i 2005–2008. We wrześniu 2008 r. udostępniono w Zamku Piastowskim nową wystawę stałą „Gliwice – miasto wielu kultur. Historia Gliwic i pradzieje Ziemi Gliwickiej”.
W latach 1963–1977 oddziałem gliwickiego muzeum był Zamek w Toszku, stanowiący obecnie siedzibę Centrum Kultury „Zamek w Toszku”.
Od 1991 do 2009 r. w jednej z zabytkowych hal dawnej Królewskiej Odlewni Żelaza w Gliwicach przy ulicy Robotniczej 2 (obecnie GZUT SA) funkcjonował Oddział Odlewnictwa Artystycznego, który od 2010 r. mieści się w dawnej maszynowni Kopalni Węgla Kamiennego „Gliwice”, znajdującej się na terenie kompleksu „Nowe Gliwice”. Warto dodać, iż ów kompleks, po realizacji projektu rewitalizacji, jest wizytówką rewitalizacji terenów poprzemysłowych na Górnym Śląsku. W jego obrębie znajduje się również Centrum Edukacji i Biznesu.
Oddziałem Muzeum w Gliwicach jest ponadto Radiostacja Gliwice – Muzeum Historii Radia i Sztuki Mediów w Gliwicach.
Źródło: peuk.fiiz.pl